1استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
2دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
3استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
4دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
5کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
چکیده
تعیین زمان شروع رواناب و حجم رواناب در مدیریت پاسخ حوزههای آبخیز در برابر بارندگی از متغیرهای کلیدی در مدیریت سامانه آبخیز هستند. از میان عوامل مختلف موثر بر زمان شروع و حجم رواناب، شدت بارندگی یکی از مهمترین عوامل است. در این مطالعه اثر الگوهای بارندگی بر متغیرهای زمان شروع، حجم و ضریب رواناب تحت باران شبیهسازی شده در منطقه جنوب شرقی شهرستان نوشهر استان مازندران مورد بررسی قرار گرفت. برای دستیابی به اهداف پژوهش، چهار الگوی بارش و هر الگو با سه تغییر در شدت بارندگی (I: کم- متوسط- زیاد، II: کم- زیاد-کم، III: زیاد- متوسط-کم، IV: زیاد-کم-زیاد) شبیهسازی شد. سپس زمان شروع رواناب، حجم و ضریب رواناب برای هر الگو اندازهگیری شد. برای تعیین ارتباط بین الگوی بارندگی و متغیرهای زمان شروع رواناب، حجم و ضریب رواناب، دادههای اندازهگیریها شده در نرمافزارهای Excel و SPSS23 تحلیل شد. نتایج نشان داد که اختلاف معنیداری (0.05≥P) در متغیرهای زمان شروع رواناب، حجم و ضریب رواناب حاصل از الگویهای مختلف شدت بارش وجود داشت. بر اساس تحلیلهای آماری در همه الگوهای بارندگی بین میانگینها اختلاف معنیداری روی زمان شروع، حجم و ضریب رواناب در سطح 99 درصد وجود داشت. همچنین، نتایج نشان داد که الگوی I، بیشترین زمان تا شروع رواناب و الگوی III، بیشترین مقدار حجم و ضریب رواناب را داشت. میانگین زمان شروع رواناب در الگوهای III ،II ،I و IV بهترتیب 5.90، 4.24، 0.71 و 1.25 دقیقه بوده است. همچنین، میانگین ضریب رواناب در الگوهای III ،II ،I و IV بهترتیب 30.03، 49.63، 88.82 و 75.16 درصد اندازهگیری شد.
4PhD Student, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
5MSc, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
چکیده [English]
Determination of time to runoff and runoff volume in watershed response management against rainfall are the key parameters in watershed system management. Among different factors of effect on time to runoff and runoff volume, the rainfall intensity is one of the most important factors. In this study, the effect of rainfall pattern on variables of time to runoff, runoff volume and coefficient was studied under simulated rainfall in the southeastern Noshahr city, Mazandaran province. To achieve the study purposes, four rainfall patterns, each with three changes in rainfall intensity (I: Low-Medium-High, II: Low-High-Low, III: High-Medium-Low, IV; High-Low-High) were simulated. Then, the time to runoff, runoff volume and runoff coefficient were measured for each rainfall pattern. The measured data were analyzed in Excel and SPSS 23 softwares to determine the relationship between the rainfall pattern and variables of time to runoff, runoff volume and runoff coefficient. The results showed that there was a significant difference (P≤0.05) in variables time to runoff, runoff volume and runoff coefficient resulted rainfall patterns. Also the results showed that, in all of rainfall patterns between mean amounts were the significant differences on time to runoff, runoff volume and runoff coefficient in level of 99 percent. The results showed that the rainfall pattern I had the longest time to runoff and rainfall pattern III had the largest amounts of runoff volume and runoff coefficient. The average time to runoff in rainfall patterns of I, II, III was 5.90, 4.24, 0.71 and 1.25 min, respectively. Also, the average runoff coefficient in rainfall patterns of I, II, III and IV measured 30.03, 49.63, 88.82 and 75.16 percent, respectively.