1استاد، گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
2بخش تحقیقات علوم چوب و فرآوردههای آن، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
چکیده
کاج تدا (PinusTeada) از سوزنی برگانی است که طی حدود چهار سال گذشته در ایران کشت شده و به عنوان یک منبع چوبی الیاف بلند جهت تولید کاغذ مورد توجه است. با توجه به نقش ابعاد الیاف در ویژگیهای کاغذ این تحقیق به منظور تعیین تغییرات ابعاد این گونه چوبی و تعیین امکان استفاده از آن در صنایع چوب به انجام رسیده است. دو درخت از منطقه پیلمبرا در گیلان انتخاب و پس از قطع و استحصال به آزمایشگاه علوم چوب و کاغذ دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی کرج حمل شد. از هر درخت تعداد 5 دیسک تهیه و از هر دیسک نیز در فاصله هر 5 دایره رویشی از مغز به سمت پوست دو نمونه تراشه به تفکیک چوب آغاز و پایان جدا گردید. پس از آماده سازی الیاف قبل روش فرانکلین (1954) از هر نمونه تعداد 30 عدد تراکئید سالم و بدون شکستگی و پیچیدگی انتخاب شده و به کمک میکروسکوپ تحقیقاتی تراکئید شامل طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی اندازه گیری شد و تغییرات آنها با توجه به سه عامل ارتفاع، دایره رویشی و چوب آغاز و پایان مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین کلی طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی 3000 تراکئید اندازه گیری شده برای گونه فوق به ترتیب برابر با3.65 میلیمتر، 38.97، 28.94 و 5.01 میکرون محاسبه شد. طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی چوب آغاز به ترتیب برابر با 3.40 میلیمتر، 42.34، 34.87 و 3.72 میکرون و میانگین این ویژگیها برای چوب پایان نیز به ترتیب 3.84 میلیمتر، 35.54، 22.96 و 6.29 میکرون بدست آمد. رویش سالیانه (رویش قطری) 5.66 میلیمتر، چوب پایان 24.13%، ضریب در هم رفتگی 94.96%، ضریب نرمش 73.48 و ضریب رونکل 26.47 تعیین گردید. با در نظر گرفتن سه عامل ارتفاع، دایره رویشی و چوب آغاز و پایان مشخص شد که با افزایش ارتفاع درخت و همچنین افزایش فاصله از مغز به سمت پوست کلیه ویژگیهای آناتومیکی از قبیل طول تراکئید، قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دیواره سلولی افزایش می یابد. ولی در بالاترین ارتفاع و همچنین دوایر رویشی نزدیک پوست از میزان افزایش ابعاد کاسته می گردد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که میانگین هر چهار ویژگی اندازه گیری شده الیاف نسبت به تغییر ارتفاع از سطح زمین به بالا و تغییر دایره رویشی از مغز به سمت پوست در سطح 1% با هم اختلاف معنی داری دارند.
INVESTIGATION ON TRACHIEDS CHARACTERISTICS OF PINUS TEADA
نویسندگان [English]
Ahmad Jahan latibari1؛ Fardad Golbabaei2؛ Mohammad reza Amini3
1Prof. Islamic Azad University, Karaj, Iran
2Wood and Forest Products Science Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands,
Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO) P.O. Box 13185-116, Tehran, Iran
3Islamic Azad University, Karaj, Iran
چکیده [English]
Pinus teada, which was planted in Pelembera region, shows promising both in growth rate and adaptability. Even though the fiber geometry of P. teada wood in its native growth region is excellent, but for utilization of this wood in pulping, the knowledge of its technological characteristics especially fiber geometry is required. Two trees of this species were randomly selected from Pelembera forests plantation in Gilan and after felling were cut in smaller bolts and transferred to wood &paper research laboratory, research institute of forests and rangelands. Five cross-sections with the thickness of 15 cm were cut from each tree and the cross-sections were used for selection of samples. Fiber geometry measurement samples were prepared from every five annual rings and from each sample, springwood (early wood) and summer wood (late wood) sample were cut separately. Preparations of fiber geometry samples were according to procedure developed by Franklin (1954) and from each sample the dimension of 30 complete and unbroken trachieds was measured. Trachied length, diameter, cell wall thickness and lumen diameter was measured for different elevation in tree and different growth rings in cross-section. Dimension of 3,00 trachieds were measured totally. Average trachied length, diameter, lumen diameter and cell wall thickness of early wood were measured at 3.65mm, 38.97 mm, 28.94 mm and 3.72 mm respectively. Related values for late wood is as follow: trachied length 3.84mm; diameter, 35.54 /lm; lumen diameter, 22.96 mm; and cell wall thickness, 6.29 mn. Average annual growths were measured at 5.66 mm and late wood percentage at 24.13. Felting, flexibility and runkel coefficients were calculated at 97.96, 73.48, and 26.74 respectively. The result of this study indicates that all measured properties increases with increasing the height of tree and from center (pith) toward outer regions (bark). However all the measured values decreased at highest as well as outer locations. Statistical analysis indicated that the difference in measured properties at different heights of trees from center to the bark is significantly different at 1% level.
کلیدواژهها [English]
PINUS TEADA, TRACHIED LENGTH, DIAMETER, LUMEN DIAMETER, CELL WALL THICKNESS, EARLY WOOD AND LATE WOOD