1استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتمالانبیاء بهبهان، بهبهان، ایران
2دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده
همانطور که در بخشهای اول و دوم تشریح شد، دانشهای سنتی مرتبط با جنگل (TFRK) دارای جایگاه ویژهای نسبت به سیستمهای دانش علمی جنگلداری هستند. یکی از موضوعات اصلی در سیستمهای دانش، روش تحقیق و گردآوری دادهها است. بههمین منظور در این نوشتار سعی خواهد شد مجموعه روشهای بررسی و گردآوری دادهها در TFRK معرفی و نقاط قوت و ضعف آنها بررسی شود. 1- مشاهده مشارکتی (Participant observation) مشاهده (Observation) از روشهای قدیمی اطلاعات در مسائل اجتماعی است. مشاهده، روشی از جمعآوری اطلاعات است که دیدن را بهعنوان ابزار اصلی مورد استفاده قرار میدهد. مشاهدهها، در یک تقسیمبندی کلی به دو دسته مشاهده مشارکتی و مشاهده بدون مشارکت مشاهده کننده (Non-Participant observation) تقسیمبندی میشوند (سنجابی، 1390). مشاهدههای بدون مشارکت شرکت کننده یعنی مشاهدههایی که تنها مشاهده انجام شده و پژوهشگر از بیرون به سیستم نگاه میکند. بهعنوان نمونه، حضور در جنگل و مشاهده فعالیتها میتواند چنین مشاهدهای باشد. مشاهده مشارکتی یک تعامل بدون ساختار (Unstructured interactive) برای مطالعه مردم محلی و فعالیتهای آنها است. منظور از تعامل بدون ساختار، نبود نظام و قاعده تدوین شده بین پژوهشگر و جامعه محلی در این روش است. پژوهشگر تلاش میکند پیرو فعالیتهای یک یا چند نفر از جامعه محلی، همراه آنها باشد و سعی میکند قسمتی از کارها را با هدف کمک به آنها انجام دهد. بهعنوان مثال، گله را همراه چوپانان به زمینهای قابل چرا هدایت میکند یا در برداشت محصولهای غیرچوبی با آنها مشارکت میکند. نکته قابل توجه این است که اگرچه این روش بدون ساختار است، اما پژوهشگر برخی کنترلها را در روش تحقیق انجام میدهد. بهعنوان نمونه، تلاش میکند پرسشهایی را که پیش از پژوهش برای منطقه و فعالیتهای مردم تهیه کرده، در خلال پژوهش از مردم بپرسد یا در حین انجام عملیات و در پایان هر روز کاری، تناوب عملیاتهای مختلف را بررسی و ابهامات خود را در روزهای بعد از مردم بپرسد...
عنوان مقاله [English]
Traditional Forest-Related Knowledge, Part Three: Methods of investigation
نویسندگان [English]
Mehdi Zande Basiri1؛ Mehdi Pourhashemi2
1Assistant Prof., Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Behbahan Khatam Alanbia University of Technology, Behbahan, Iran
2Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangeland, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran