جعفری, محمدرضا, جباری, ایرج, کریمی, حاجی. (1397). بررسی تغییرات الگوی جریان در دشت موسیان و ارزیابی تأثیر آن در تغییر دینامیک منطقه. سامانه مدیریت نشریات علمی, 10(2), 133-143. doi: 10.22092/ijwmse.2017.107999.1209
محمدرضا جعفری; ایرج جباری; حاجی کریمی. "بررسی تغییرات الگوی جریان در دشت موسیان و ارزیابی تأثیر آن در تغییر دینامیک منطقه". سامانه مدیریت نشریات علمی, 10, 2, 1397, 133-143. doi: 10.22092/ijwmse.2017.107999.1209
جعفری, محمدرضا, جباری, ایرج, کریمی, حاجی. (1397). 'بررسی تغییرات الگوی جریان در دشت موسیان و ارزیابی تأثیر آن در تغییر دینامیک منطقه', سامانه مدیریت نشریات علمی, 10(2), pp. 133-143. doi: 10.22092/ijwmse.2017.107999.1209
جعفری, محمدرضا, جباری, ایرج, کریمی, حاجی. بررسی تغییرات الگوی جریان در دشت موسیان و ارزیابی تأثیر آن در تغییر دینامیک منطقه. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1397; 10(2): 133-143. doi: 10.22092/ijwmse.2017.107999.1209
بررسی تغییرات الگوی جریان در دشت موسیان و ارزیابی تأثیر آن در تغییر دینامیک منطقه
1دانشجوی دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه و مربی، بخش تحقیقات آبخیزداری و منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام، ایران
2دانشیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه
3دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام
چکیده
در حوضه دشت موسیان آبراهههای متعددی وجود دارد که بهطور مرتب مسیر جریانهای سطحی را تغییر داده، خسارتهای فراوانی برای ساکنین این حوضه بهبار میآورد. یکی از روشهای جلوگیری و یا کاهش خطرات تغییر الگوی جریان، مهار و پخش جریانهای سطحی بر روی مخروطافکنههای نفوذپذیر، اجرای عملیات سازهای و بیولوژیکی میباشد. بنابراین، دو هدف در این پژوهش دنبال میشود: اول، مقایسه تغییرات الگوی جریان دشت موسیان در عرصه پخش سیلاب و عرصه مجاور (شاهد) که هیچگونه اقدامات سازهای و بیولوژیکی در آن انجام نشده است. دوم، ارزیابی تأثیر این تغییرات در دینامیک و کاربری اراضی منطقه میباشد. برای این منظور، از تصاویر ماهوارهای لندست هفت و هشت سنجندههای +TM ،ETM ،ETM بهترتیب مربوط به سالهای 1376، 1380 و 1392 استفاده شد. همچنین، روابط بین کمیتهای مورفولوژیکی در عرصه پخش و شاهد قبل و بعد از پخش سیلاب محاسبه شد. سپس، تأثیر تغییرات الگوی جریان در دینامیک و کاربری اراضی منطقه ارزیابی شد. نتایج بهدست آمده نشان داد، عملیات سازهای و بیولوژیکی عامل اصلی تغییر الگوی جریان در این دشت است. روابط بین کمیتهای مورفولوژیکی قبل و بعد از پخش سیلاب نشان داد که شاخص تراکم زهکشی از 1.5 به 0.94 کیلومتر بر کیلومتر مربع و نسبت انشعاب از 3.11 به 11.45 تغییر یافته است، که بیان کننده ثبات الگوی جریان در عرصه پخش سیلاب نسبت به شاهد میباشد. کنترل و کاهش سیلاب، تغذیه متوسط سالانه 9.1 میلیون مترمکعب، روند کاهشی میانگین نفوذپذیری در عرصههای پخش و شاهد بهترتیب نفوذ پایه 13.57 و 17.95 سانتیمتر بر ساعت، کاهش ذرات شن و افزایش ذرات رس و سیلت در عرصه پخش نسبت به شاهد، افزایش سطح زیرکشت در حدود 2410 هکتار، افزایش تولید علوفه 109 کیلوگرم بر هکتار، افزایش 254181 اصله درخت و تعداد 62 حلقه چاه از دیگر نتایج تأثیر تغییر الگوی جریان در دینامیک و کاربری اراضی منطقه موسیان است.
Investigating the flow regime changes in Musian Plain and assessing its impact on the region dynamic change
نویسندگان [English]
Mohammad Reza Jafari1؛ Iraj Jabbari2؛ Haji Karimi3
1PhD student, Faculty of Literature and Human Sciences, Razi University of Kermanshah and Scientific Board, Natural Resources and Watershed Management Research Department, Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ilam, Iran
2Associate Professor, Faculty of Literature and Human Sciences, Razi University of Kermanshah, Iran
3Associate Professor, Faculty of Agriculture, University of Ilam, Iran
چکیده [English]
There are several stream channels in Musian Plain which change surface flow regularly as well as cause great damages to the basin’s residents. In order to prevent or reduce the risk of flow regime changes, surface flow dispersion on the permeable alluvial fans is controlled by implementation of the biological and structural practices. Therefore, in this study, two objectives are followed: first, comparison of flow regime changes of Musian Plain on the flood spreading and adjacent areas (control area), where there have been no structural and biological practices; and then, evaluation of these changes impacts in the area’s dynamics and land use. For this purpose, satellite images of Landsat 7 and 8, TM, ETM, and ETM+ sensors in 1998, 2002 and 2014 were used. The relationships between morphological parameters in the control and spreading areas, before and after flood spreading were obtained. Then, the effects of flow regime changes, as well as, land use dynamics were assessed. Results showed that the structural and biological practices are the main factors which change the flow patterns in the study area. The relationships between morphological parameters before and after practices showed the changes of drainage density index from 1.5 to 1.09 (km/km2), as well as the bifurcation ratio from 3.11 to 11.45; respectively. It indicates the stable flow regime in flood spreading practices rather than the control area. Controling and reducing the vlume of flood, means 9.1 MCM annual recharge , decreasing trend of average permeability in spreading areas, compare to basic permeability as much as 13.57 and 17.95 (cm.h-1), respectively,reduction of sand particle and increasing of clay and silt in flood spreading area compared to the control area, development of cultivation area up to 2410 (ha), rising of forage production by 109 (kg/ha-1), the increasing of trees and wells as much as 254181 and 62 respectively. Also, floodwater spreading affects on the pattern of flow dynamic and land use of the Musian area.