به منظور بررسی و ارزیابی تنوع و روند زوال بذر اکوتیپهای موجود در بانک ژن منابع طبیعی، از خانواده گندمیان، گونه چاودار کوهی (Secale montanum) انتخاب و بذرهای 11 اکوتیپ آن با منشا داخلی و خارجی در دو آزمایش جداگانه از نظر شرایط محیطی (ژرمیناتور و گلخانه) در طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد آزمایش قرار گرفتند. عوامل مورد بررسی در آزمایش ژرمیناتور، شامل: قوه نامیه، سرعت جوانه زنی و بنیه بذر و در آزمایش گلخانه ای، شامل: اندازه گیری درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و طول ریشه در دانه رستهای چهل روزه بود. قوه نامیه و وزن هزار دانه بذرها، در ابتدای ورود به سردخانه اندازه گیری شده بودند. تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی داری بین اکوتیپهای مورد آزمون، نشان داد. صفات کاهش قوه نامیه، سرعت جوانه زنی در ژرمیناتور و گلخانه، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و طول ریشه اکوتیپها، از نظر آماری اختلاف نشان دادند که نشان دهنده وجود تنوع بین اکوتیپهای این گونه است. ضرایب همبستگی نشان داد که نتایج آزمایشهای انجام شده در ژرمیناتور با شرایط گلخانه، همبستگی نزدیکی دارد. همچنین بین سرعت جوانه زنی در گلخانه و بنیه بذر همبستگی بالایی مشاهده شد. کاهش قوه نامیه با صفات درصد جوانه زنی در گلخانه، سرعت جوانه زنی در ژرمیناتور و گلخانه، بنیه بذر و ارتفاع گیاه، همبستگی منفی معنی داری نشان داد. در نتیجه زوال بذر نه تنها سبب کاهش قوه نامیه می شود، بلکه موجب کاهش سرعت جوانه زنی و بنیه بذر و همچنین کاهش توان استقرار دانه رست نیز می گردد. کاهش قوه نامیه به شدت تحت تاثیر منشا بذر قرارداشته و تحت شرایط انجام آزمایش حاضر، تفکیک اثر دوره نگهداری بذر در سردخانه از اثر منشا بذر را ناممکن ساخته بود. بنابراین نمی توان به طور دقیقی پیشنهاد نمود که بذر اکوتیپهای مختلف گونه خاص را پس از n سال تکثیر و احیا نمود و بایستی برنامه ریزی احیا، برای هر اکوتیپ به طور مجزا صورت گیرد.
Study of Variation and Seed Deterioration of Secale Montanum Germplasm, in Iran Natural Resources Gene Bank
نویسندگان [English]
N. Abdi؛ H. Maddah Arefi
Forestry and Rangeland Research Institute
چکیده [English]
In order to examine and evaluate the variation and process of deterioration of seeds of Secale montanum accessions, which have been collected in natural resources genebank, this research was carried out. Eleven accessions were examined in a completely randomized design with three replications under two different conditions, germinator and glasshouse. The recorded traits of the germinator test included, germination percentage (G.P.), speed of germination and vigor. The recorded traits of the test in glasshous, included G.P., speed of germination, plant height, number of tillers and root length in 40 days after planting. Significant difference was found between accessions for many of the studied traits. Variation between accessions was significant in one or both of the environments. The results of Correlation coefficient analysis showed negative correlation between reduction of G.P., speed of germination and seed vigor in germinator condition and G.P., speed of germination and plant height in glasshouse condition. Therefore, seed deterioration not only reduces G.P, but also decreases the speed of germination and seed vigor. In all of the Secale montanum accessions, because stored samples of each year were different from other years, therefore reduction of G.P., was highly affected by origin of accessions. It was not possible to differentiate between the effect of maintaining condition and origin of seed. It was suggested that, for better genebank management, accessions, have to be considered as regeneration unites of collected seeds.
کلیدواژهها [English]
Secede Montanum, Seed deterioration, viability, Speed of Germination, Seed vigor