2عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران
چکیده
به منظور بررسی توان بالقوة ژنتیکی و تنوع موجود در ژنوتیپهای مختلف تاغ، آزمایشی با استفاده از 30 ژنوتیپ از چهار منطقه کشور در سال 1376 در ایستگاه تحقیقاتی حسینآباد شهرستان قم و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. در این تحقیق در طول پنج سال صفات مختلف مورفولوژیکی نظیر ارتفاع درختچهها، قطر تنه اصلی، قدرت بقا و زندهمانی و قطرهای بزرگتر و کوچکتر تاج پوشش مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس بیانگر وجود تنوع و تفاوت معنیدار ژنوتیپها در سالهای مختلف بود. اکثر صفات مهم نظیر ارتفاع درختچهها، قطر تنه اصلی، قطرهای بزرگتر و کوچکتر تاج پوشش در کلیه سالها با یکدیگر همبستگی مثبت و معنیداری داشتند. همچنین ضرایب همبستگی صفات در هر سال با صفات تحت بررسی در سالهای دیگر نیز محاسبه گردید. ارتفاع نهالها در سال پنجم همبستگی مثبت و معنیداری با ارتفاع نهال و قطر تنه اصلی در سالهای قبل نشان داد. از روش تجزیه به مؤلفههای اصلی برای تعیین تعداد عوامل استفاده شد. در این روش 21 عامل تعیین گردید که پنج عامل اول با داشتن مقادیر ویژه بالاتر از یک به عنوان عوامل اصلی وارد تجزیه عاملها شدند. تجزیه عاملها، صفات تحت بررسی را در عوامل پنجگانه به صورت معنیداری تفکیک نمود. عامل اول «قطر تاج پوشش» و عامل دوم «خصوصیات نهالهای یکساله» نامگذاری گردیدند. به منظور گروهبندی ژنوتیپهای تحت بررسی، تجزیه خوشهای بر روی 23 متغیر (شامل صفات تحت بررسی در طول 5 سال) صورت گرفت. تجزیه کلاستر ژنوتیپها را در پنج گروه تقسیم کرد. گروه اول به طور عمده از ژنوتیپهای با منشأ یزد، گروه دوم از یک ژنوتیپ با منشا یزد و دو ژنوتیپ با منشا سیستان و گروه سوم به طور عمده از ژنوتیپهای سمنانی و کرمانی تشکیل گردید. گروه چهارم ترکیبی از ژنوتیپها با منشا مختلف بود و سرانجام گروه پنجم را میتوان به ژنوتیپها با منشا سمنان نسبت داد. ژنوتیپهای گروه دوم از نظر صفات ارتفاع درختچهها، قطر تنه اصلی و قطر تاج پوشش برتر از سایر ژنوتیپها بودند. از نظر صفات فوق ژنوتیپهای گروه اول در رتبه بعدی قرار گرفتند. ژنوتیپهای گروههای سوم و چهارم از نقطه نظر اکثر صفات تحت بررسی پایینتر از سایر گروهها قرار داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع نسبتاً فراوانی از نظر صفات تحت بررسی در میان ژنوتیپهای دارای منشا جغرافیایی مختلف وجود دارد. از این تنوع میتوان با توجه به اهداف طرحهای اصلاحی استفاده کرد.
Investigation of genetic variation and Cluster analysis in different Haloxylon genotypes
نویسندگان [English]
A. Pourmeidani1؛ H. Mirzaie Nodoushan2
1Qom Agricultural and Natural Resources Research Center, Qom, Iran
2Research Institute of Forests and Rangelands, P.O.Box: 13185-116, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Genetic potential and variation of 30 Haloxylon genotypes from four arid zone of Iran have been evaluated in 1998-2003. Experiment were done in Hossein-Abad station in Qom area. Considering Randomized Complete Block Design with three replication. Meausered traits of each genotype in five yeares were as following: plant height, stem diameter, diameter of longer and smaller canopy cover. Variance analysis and compound analysis were done. Correlation coefficient of plant height in 5 year with plant height and diameter of stem in the years ago was positive and significant (p³0.05). Factor component analysis determined.
Twenty–one factors that first five of them were eginvalue more than one so entering in factor analysis. Factors: “diameter of canopy cover” and “pest damages” recognized by factor analysis. Cluster analysis divided genotypes to five groups: first group was almost from Yazd and second group was one genotype from Yazd and two genotype of Sistan. In this group, the trials plant height, stem diameter and canopy diameter were higher of other groups. 3th and 4th group include several genotypes from different zones. 5th group almost from Semnan.