1عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، ایران
2استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ایران
3دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
چکیده
بهرهوری نابهجا و نامناسب از منابع تجدید شونده، همراه با خشکسالیهای پیدرپی، زمینه را برای تخریب پوشش گیاهی و بیابانزایی فراهم میکند. در این رابطه اجرای پروژههای مهار کردن و پخش سیلاب که در بیشتر بیابانها قابل اجراست راه حل مناسبی جهت مقابله با این نوع مشکل است. پارامترهای مختلفی از جمله شیب زمین، بافت خاک، درصد رس، پوششگیاهی و مقاومت جریان بر پارامترهای هیدرولیکی جریان و آستانه فرسایش تأثیر گذارند. در این مطالعه، پخش سیلابهای فصلی بر روی لبه کانالهای گسترشی که روی خطوط تراز اجرا شده مورد مطالعه قرار گرفت. تحقیق حاضر در شبکههای پخش سیلاب کوثر واقع در جنوب شرقی استان فارس انجام شد و هدف مطالعه بررسی تأثیر درصد شیب بر فاصله بحرانی فرسایش در شبکههای پخش سیلاب بود. برای این منظور از یک دستگاه فلوم به طول 100 متر، عرض 40 سانتیمتر و ارتفاع 25 سانتیمتر استفاده شد، تا در آن جریان سطحی به عمق 10 سانتیمتر شبیه سازی شود. در طرح آماری 5 تیمار با شیبهای 002/0 ، 004/0 ،006/0، 008/0 و010/0 و در هر تیمار 3 تکرار در نظر گرفته شدهاست. در هر تکرار پارامترهای دبی و عمق جریان بطور مستقیم اندازهگیری و سایر پارامترها از جمله سطح مقطع جریان و سرعت متوسط جریان محاسبه شدند. افزون بر آن پس از انجام هر آزمایش عمق فرسایش و یا رسوبگذاری در طول بستر فلوم بطور جداگانه اندازهگیری شد. نتایج نشان داد آستانه فرسایش با افزایش شیب افزایش مییابد. متوسط فاصله آستانه فرسایش برای تیمارهای مختلف به ترتیب برابر 5/66، 56، 64، 36 و 28 متر بدست آمد. همچنین سرعت متوسط جریان در امتداد طول مسیر بستر فلوم افزایش یافته و در محل آستانه فرسایش به حداکثر مقدار خود رسیده است.
Evaluation of the effect of slope gradient on threshold of erosion (gully) in flood spreading projects
نویسندگان [English]
Ehsan Kamali Maskooni1؛ Abdol Ali Adelpour2؛ Abdollah Pirnia3
1Young Researcher and Eleit Club, Jiroft Branch, Islamic Azad University, Iran
2Assistant Professor, Islamic Azad University, Marvdasht Branch, Iran
3PhD Student, Faculty of Natural Resource, University of Sari, Iran
چکیده [English]
Improper and inadequate usage of not-renewable resources and drought has prepared condition for degrading of vegetation cover and desertification. Herein control and flood spreading project that could be applied in more deserts is an appropriate solution to this problem. On the other hand, different parameters including slope gradient, soil texture, vegetation cover and flow resistance affect on flow hydraulic characteristics. In this study, seasonal floods are spreading with spreading channels which is constructed on contour lines. This study carried out in the Gareh Baygan plan, in the south east of Fars province to investigate the effect of slope steepness on critical distance for scouring. An open hydraulic flume with 100 meter length, 40 centimeter width and 25 centimeter depth was used to simulate overland flow with 10 centimeter depth. Five treatments including 0.002, 0.004, 0,006, 0.008 and 0.010 for slope were examined, and for each treatment, three to four experiments were used and some hydraulic parameter including discharge and flow depth were measured directly, and others such as flow area and flow velocity were calculated. After each experiment erosion and sedimentation depth were measured individually. Results of this study show that threshold value will be increasing with increase slope gradient. Average distance of erosion threshold obtained for different treatments 66.5, 56, 45, 36 and 28, respectively. Likewise, flow velocity was increased with flow length. Also, this increasing trend was linear and uniform and changed according to bed slope and roughness and reached the maximum value in each experiment.
کلیدواژهها [English]
Flood water spreading, The Kowsar station, Slope gradient and erosion threshold length and gully erosion threshold