1دانشجوی دکتری سازههای آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان
2دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلیسینا همدان
3دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
4استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه اراک
چکیده
سرریزهای لبه تیز یکی از سازههای اندازهگیری، انحراف و کنترل سطح آب در پروژههای هیدرولیکی، آبی و زیستمحیطی هستند. ضریب آبگذری این سرریزها نیز چون سایر سرریزها تابعی از H/P (H ارتفاع آب روی سرریز و P ارتفاع سرریز) میباشد. در شرایطی که نیاز به عبور جریان بیشتر با یک ارتفاع مشخص از روی سرریز وجود دارد با تغییر شکل پلان سرریز، طول آن افزایش داده میشود. یکی از این سرریزها، سرریز نوک اردکی میباشد. گاهی اوقات در اثر عواملی نظیر جمع شدن رسوبات در پشت سرریز، فرسایش در پاییندست سازه سرریز و مانند آن شرایطی به وجود میآید که رقوم بستر بالادست و پاییندست تغییر کرده، باعث تغییر در خصوصیات هیدرولیکی جریان عبوری، از جمله ضریب آبگذری جریان میشود. در این تحقیق این تغییرات بر روی ضریب آبگذری سرریز لبه تیز نوک اردکی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تغییر در ارتفاع سرریز نوک اردکی تاثیری بر میزان ضریب آبگذری در نسبتهای برابر H/P ندارد. اما با افزایش نسبت بزرگنمایی یعنیL/W (L طول سرریز و W عرض فلوم) ضریب آبگذری کاهش مییابد. همچنین، با افزایش بزرگنمایی مقدار بیشینه ضریب دبی در مقدار H/P کمتر روی میدهد بهطوری که ضرایب آبگذری بیشینه در بزرگنماییهای دو، سه و چهار بهترتیب دارای مقادیر 0.73، 0.68 و 0.63 هستند که بهترتیب در H/P معادل 0.5، 0.3 و 0.25 روی دادهاند. بالا آمدن رقوم بستر بالادست باعث کاهش آبگذری میشود. در جریان مستغرق کاهش رقوم بستر پاییندست باعث افزایش ضریب آبگذری میشود، اما تا هنگامی که جریان مستغرق نباشد و شرایط هوادهی یکسان باشد، این کاهش رقوم تاثیری بر ضریب آبگذری ندارد. با افزایش نسبت بزرگنمایی سرریز نوک اردکی از سه به چهار، مقدار H/P در آستانه تداخل جریان و استغراقهای موضعی از 0.5 به 0.3 کاهش یافت.
1PhD Student of Water Engineering, Agricultural College, Buali Sina University, Hamedan, Iran
2Associate Professor, Department of Water Engineering, Agricultural College, Buali Sina University, Hamedan, Iran
3Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
4Assistant Professor, Department of Water Engineering, Agricultural College, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]
Sharp-crested weirs are widely used for the purposes of flow measurement, flow diversion and water level control in hydraulics, irrigation, and environmental projects. Discharge coefficient at these weirs is a function of head to weir height ratio (H/P). In a constant head, flow increases by increasing the length of weir in the plan. One of these weirs is the duckbill weir. Sometimes, it is changed upstream and downstream bed level by deposition of sediments in the upstream of weir, erosion in the downstream of the weir, etc. These changes cause changes in the flow characteristics such as discharge coefficient. In this study, the effect of these changes on the discharge coefficient of duckbill weir is studied. The results showed that the change in the height of duckbill weir has no effect on the discharge coefficient. But, increasing L/W ratio (L and W are respectively length of weir and width of flume) decreases discharge coefficient. Also, with increasing, maximum of discharge coefficient gives in the amount of H/P less. So that maximum of discharge coefficient in L/W ratio 2, 3 and 4 is respectively 0.73, 0.68 and 0.63 which respectively occurred in the amount of H/P of 0.5, 0.3 and 0.25. Discharge coefficient is reduced with increasing upstream bed level. In submerged flow, Reducing the downstream bed level increase discharge coefficient but changes in downstream bed level have no effect on discharge coefficient until flow is not submerged, also, conditions of aeration are the same. By increasing the L/W ratio in duckbill weir from 3 to 4, amount of H/P in threshold of flow Interference and local Submergence decreased from 0.5 to 0.3.
کلیدواژهها [English]
Discharge capacity, Head to weir height ratio (H/P), L/W ratio, Nonlinear weir, Submerged flow