در سال 1377، شش لاین نر عقیم سیتوپلاسمی با چهار لاین نر بارور (تستر) به روش طرح آزمایشی فاکتوریل (4×6) تلاقی داده شدند. در سال بعد، 24 هیبرید حاصل همراه با 10 لاین والدی در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در کرج مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. چهار صفت ارتفاع بوته، تعداد پنجه، عملکرد علوفه تر و خشک در دو چین کامل کلیه تیمارها مورد قرار گرفت. بین تمارها، چینها و اثر متقابل تیمار×چین برای کلیه صفات اختلاف معنیدار در سطح احتمال 1% وجود داشت. تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ژنوتیپها، والدین در مقابل هیبرید ( به جز برای تعداد پنجه در متوسط دو چین)، لاینها(فقط برای ارتقاع در چین دوم و متوسط دو چین)، تسترها و اثر متقابل لاین × تستر معنیدار هستند. ترکیب پذیری عمومی(GCA) لاینها و تسترهای مورد آزمایش معنیدار بودند که بیانگر اهمیت اثرات افزایشی ژن برای این صفات بوده و روشهای گزینشی برای اصلاح آنها مناسب است، توارث پذیری تعدادی از صفات در چین اول، دوم و متوسط دو چین متفاوت بود لذا در حالت علوفهای چند چینه بایستی حتما توارث پذیری در هر چین(مورد نظر به نژادگر) بررسی گردد. بین ترکیب پذیری خصوصی(SCA) تعدای از والدین برای همه صفات اختلاف معنیدار وجود داشت که نشان دهنده اهمیت اثرات غیر افزایشی ژنها برای این صفات است و روش هیبریداسیون برای دستیابی به آنها مناسبترین است. بیشترین SCA مثبت برای عملکرد علوفهتر از تلاقیهای A__1__C__S__84xR__2, A__1__c__s__8__8__0__0__5xR__1, A__1__c__s__3__1و A__1xR__1__1__2 و علوفه خشک ازA__1__c__s__8__8__0__0__5xR__1, A__1__c__s__3__1xR__s__8, A__1__c__s__8__4xR__1__1__2 و A__c__s__3__1xR__2 در مجموع دو چین حاصل گردید. بیشترین عملکرد علوفهتر در مجموع دو چین از تلاقی A__I__c__s__8__4 x R__2 و علوفه خشک از A__I__c__s__3__1 x R__2 به ترتیب با 8/144 و 5/34 تن در هکتار به دست آمد.
Evaluation Of Combining Ability Of Sorghum Lines For Improving Hybrid Cultivar
نویسندگان [English]
A. Fouman Ajirlou؛ M.R. Ghanadha؛ A. Moghaddam
چکیده [English]
Six male sterile with four male fertile sorghum, Sorghum bicolor(L.) Moench, lines were crossed in a factorial mating design in 1998. Twenty four F1 hybrids and ten parental lines were planted in a randomized complete block design in three replications, at Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran in 1999. Two cuttings forage were harvested from all genotypes (F12 and parents). Four traits including plant height, tiller no., green yield and dry matter were measured. There were significant differences among genotypes, cuttings and genotype X cutting interaction for all traits at 1% level of probability. Analysis of variance showed that, there are significant effects of genotypes, parent, parent vs. crosses (except for tiller no. at average of cuttings), lines (for plant height in 2nd cut and mean), testers and line tester interaction. There were differnces among lines and testers GCA which shows the importance of additive effects of genes for this traits, therefore, the selection methods can be used for breeding programmes. Heretiability of some traits were different in first, second and average of cuttings. Therefore, in each cutting, the heretiability should be considered in multi cutting sorghum lines. Significant differences were observed among SCA of some parents which shows the importance of dominance effects of genes for majority of traits in hybrids. Hence the hybridization method can be used for breeding programmes. The highest positive SVA was obtained for green fodder from crossing of A__ICS 84 × R__2 , A__ICS88005× R__1, A__ICS31×R__28 & A__1×R__112, and for dry matter from crossing of A__ICS88005×R__1, A__ICS__31×R__28, A__2×R__112, A__ISC84×R__112& A__ICS31× R__2 at average of two cutting. The highest yield of two cuttings was obtained for green fodder from crossing of A__ICS84×R__2 and for dry matter from crossing of A__ICS31×R__2 with 144.8 and 34.5 tha^-1 , respecticely.
کلیدواژهها [English]
Sorghum, line× tester analysis, factorial mating design, GCA and SCA