به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم سورگوم بانک ژن گیاهی ملی ایران، تعداد 130 توده در دو سال 1377 و 1378 در مزرعه تحقیقاتی موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. تنوع قابل توجهی در صفات مورد مطالعه مشاهده شد. فقط رنگ گیاه تنوعی را نشان نداد و تمام توده ها رنگیزه دار بودند. تعداد روز تا 50 درصد گلدهی از 55 تا 114 روز در سال اول و 58 تا 150 روز در سال دوم متغیر بود. ارتفاع گیاه در زمان 50 درصد گلدهی از 44 تا 240 سانتی متر با میانگین 132.9 سانتی متر تغییر می کرد. در صفت توسعه پانیکل تمام سطوح تنوع و در صفت شکل و تراکم پانیکل ده حالت از سطوح تنوع مشاهده گردید. با استفاده از ضریب شنون (Shannon, 1948) و ضریب تغییرات مشخص شد که بیشترین تنوع در صفات شکل و تراکم پانیکل و طول پانیکل وجود دارد. وزن صد دانه از 1 تا 5.1 با میانگین 2.7 گرم متغیر بود. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون چند متغیره در سال اول نشان داد که 59 درصد از تنوع موجود در وزن صد دانه در صفات پوشیدگی دانه، توسعه پانیکل، تراکم پانیکل و پوشش سفید رنگ روی ساقه قرار دارد. نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها نشان داد که 71.3 درصد از تنوع جامعه در هشت عامل قرار دارد. عامل اول که شامل صفات تعداد روز تا گلدهی، رنگ گلوم، پوشیدگی دانه، درخشندگی دانه، طول گل آذین، آبداری ساقه و طعم آب ساقه بود به تنهایی 28.1 درصد از تنوع را نشان داد. تجزیه کلاستر، استان ها را به چهار دسته تقسیم کرد. نمونه های مازندران، گلستان و ایلام در خوشه اول، نمونه های کرمان، خراسان و تهران در خوشه دوم، نمونه های فارس، یزد و اصفهان در خوشه سوم و نمونه های سیستان و بلوچستان به تنهایی در خوشه چهارم قرار گرفتند. این یافته نشان داد که نمونه های استان سیستان و بلوچستان در مقایسه با نمونه های بقیه استان ها از نظر ژنتیکی کمترین قرابت را دارد. با توجه به وجود تنوع قابل توجه برای اکثر صفات، کلکسیون بانک ژن می تواند به عنوان ژرم پلاسم باارزشی در اصلاح سورگوم جهت اهداف گوناگون به کار رود.
Genetic Diversity In Sorghum Collection Of National Plant Genebank Of Iran
نویسندگان [English]
M.R. Abbasi
چکیده [English]
For genetic diversity study, 130 accessions of sorghum were evaluated in Karaj for two years (1998-99) under field conditions. Considerable diversity was observed in most of the traits. All of accessions were pigmented. Days to 50% anthesis ranged from 5,5 to 114 days and 58 to 150 days in the first and second years, respectively. Plant height at 50% flowering differed from 44 to 240 with a mean of 132.92 cm. Panicle exsersion showed all levels of diversity. Panicle shape and compactness showed ten levels of diversity. Panicle length ranged from 7 to 55 cm. The weight of 100 seed ranged from 1.01 to 5.07g with a mean of2.7g. Multiple regression showed that 59% of variation of 100 seed weight included in grain covering, panicle exsersion, panicle compactness, and waxy bloom. Results of factor analysis showed that eight factors expressed 71.3% of total variations in the collection. The first factor consisted of days to 50% flowering, glume color, grain covering, grain luster, panicle length, stalk juices and juicy flavour accounted for 28.1% of variations. Provinces were divided into four groups by cluster analysis. Mazandaran, Golestan and Hamaccessions appeared at the first cluster, Tehran, Khorasan and Kerman accessions at the second cluster, Yazd, Isfahan and Fars accessions at the third cluster and Sistan and Balochestan at the fourth cluster. Sistan and Baluchestan accessions in comparison with others, showed the least genetic similarity. Finally, due to the presence of high diversity in the collection, the I sorghum collection can be used for different purposes in sorghum breeding
کلیدواژهها [English]
Sorghum, Accessions, evaluation of traits, Genetic diversity