به منظور بررسی نقش تناوبهای زراعی مختلف در پایداری تولید گندم، این تحقیق با استفاده از طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت پنج سال زراعی (89-1384) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جلگهرخ در استان خراسان رضوی به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل هشت نظام تناوب زراعی، شامل: 1-کشت مداوم گندم، 2-گندم- گندم- گندم- کلزا- گندم، 3-گندم- چغندرقند- گندم- چغندر قند-گندم، 4-گندم- سیب زمینی- گندم- سیب زمینی-گندم، 5-گندم- سیب زمینی- گندم-کلزا-گندم، 6-گندم- چغندر قند-گندم- سیب زمینی– گندم، 7- گندم-ذرت علوفه ای-گندم- سیب زمینی – گندم، 8- گندم- ذرت علوفه ای-گندم- چغندر قند - گندم بودند. پایینترین عملکرد دانه در سال آخر درکشت مداوم گندم مشاهده شد وکلیه تیمارهای تناوبی از عملکرد دانه معنیدار و بالاتری نسبت به کشت متوالی گندم برخوردار بودند. افزایش 21 تا 37 درصدی عملکرد دانه، شاخص تناوب و بهرهوری آب گندم و از طرفی کاهش 51 تا 90 درصدی وزن خشک علفهای هرزتناوب های زراعی نسبت به کشت مداوم گندم، حاکی ازتاثیر مثبت اعمال تناوبهای زراعی مناسب میباشد. میانگین بهرهوری آب بر حسب ماده خشک اقتصادی محصولات ذرت علوفهای معادل33/2، چغندرقند 60/1، سیبزمینی87/0، کلزا 79/0 و میانگین بهرهوری آب بر حسب ماده خشک اقتصادی گندم در سال اول 87/0، سال سوم 09/1 و سال پنجم56/1 در تناوبهای زراعی مختلف بود. کلزا و سیبزمینی به عنوان محصول پیش کاشت نسبت به سایر محصولات، تاثیر مثبت بیشتری بر عملکرد گندم نشان دادند.
Effect of Different Crop Rotation Systems on Wheat Productivity in Cold Agro-Climatic Region of Khorasan-e-Razavi in Iran
نویسندگان [English]
A. Zarea Fiezabadi؛ M. Azizi
چکیده [English]
To evaluate variation in grain yield and its components and growth characteristics of wheat in different crop rotation systems a field experiment was carried out
using randomized complete block design with three replications at Agricultural Research
Station of Jolgeh Rokh, Khorasan-e-Razavi province, Iran, in 2005-10. Five
crop rotation systems included wheat monoculture for the whole period (WWWWW),
wheat-wheat-wheat-rape-wheat (WWWRW), wheat-sugar beet-wheat-sugar beet-wheat
(WSWSW), wheat-potato-wheat-potato-wheat (WPWPW), wheat-potato-wheat-rape-wheat (WPWRW), wheat-sugar beet-wheat-potato-wheat (WSWPW), wheat-maize-wheat-potato-wheat (WMWPW), wheat-maize-wheat-sugar beet-wheat (WMWSW). The lowest economic yield in the final year belonged to wheat monoculture as compared to the other crop rotation systems. Increment of 21-37% in grain yield, rotation index and water productivity for wheat and decreasing of 51-90% in weed dry matter in crop rotation treatments compared to wheat monoculture showed the positive effects of appropriate crop rotation systems. The average water productivity on the basis of economic dry matter were 2.33, 1.60, 0.78, and 0.79 kg m-3 for corn, sugar beet, potato, and rapeseed, respectively. The average water productivity on the basis of wheat economic dry matter were 0.87, 1.09 and 1.56 kg m-3 in the first, third and fifth year, respectively. Rapeseed and potato were more effective on the productivity of wheat as compared to the other field crops.
کلیدواژهها [English]
Water Productivity, sugar beet, Corn, Potato, Crop rotation index, Grain yield and Rapeseed