زمان کاشت مناسب با فراهم کردن میزان رشد لازم بوتههای کلزا و کاهش آسیبپذیری آنها در برابر سرما باعث افزایش معنیدار عملکرد دانه میگردد. در این مطالعه پنج ژنوتیپ کلزا شامل مودنا، لیکورد، اکاپی، اپرا و زرفام در چهار زمان کاشت 21 شهریور، 1، 10 و 20 مهر از نظر رشد مناسب بوتهها برای زمستانگذرانی، اثر سرما روی بقای زمستانی آنها، عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارزیابی شدند. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال زراعی 88-1387 و 89-1388 در ایستگاه خسروشهر تبریز اجرا شد. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش با تاخیر در زمان کاشت از 21 شهریور تا 20 مهر، تعداد برگ در بوته و قطر طوقه کاهش و درصد سرمازدگی گیاهان در طول فصل یخبندان افزایش نشان داد که درنهایت تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه به طورمعنیداری کاهش یافت. میزان کاهش پس از تاریخ کاشت اول مهر، بیشتر بود. بهطور کلی مناسبترین زمان کاشت کلزا در دشت تبریز و مناطقی با شرایط اقلیمی مشابه (سرد و نیمه خشک در سیستم پهنهبندی کوپن) 21 شهریور تا اول مهر تعیین شد. با توجه به وجود همبستگیهای معنیدار بین تعداد برگ در بوته، قطر طوقه و درصد سرمازدگی بوتهها با عملکرد دانه، استنباط میشود بوتههایی که قبل از ظهور سرمای زمستان از تعداد برگ لازم (5 برگ) و قطر طوقه مناسب (6 میلیمتر) برخوردار بودند، کمتر دچار سرمازدگی شدند و با رشد و نمو به موقع و مناسب در بهار عملکرد دانه مطلوبی را تولید کردند. تعداد غلاف در بوته با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنیداری داشت.
Study of Possibility of Delayed Planting of Oilseed Rape (Brassica napus L.) in East Azarbaijan in Iran
نویسندگان [English]
B. Pasban Eslam
چکیده [English]
Suitable planting date, with providing essential growth rate, in oilseed rape leads to higher seed yield by decreasing cold damages. A field experiment was conducted in factorial arrangment with two factors including: four planting date (12 and 23 September and 2 and 12 October) and five cultivars (Modena, Licord, Okapi, Opera and Zarfam) using randomized complete block design with three replications in Khosrosharh field station, Tabriz, Iran, in 2008 to 2010 croppping seasons. Results showed that cultivars in late planting date (12 Oct.), in comparison with suitable planting date (11 Sep.), had significantly less leaves and crown diameter when approaching average air temperature below base temperature (5 ºC) for oilseed rape and showed significantly higher cold damage (%). Pod number per plant and seed yield decreased in delayed planting. It was concluded that 11-23 Sep. is the suitable planting period in Tabriz plain and areas with similar climatic conditions. Correlation coefficients between leaf no. per plant, crown diameter and cold damage with each other and with seed yield were significant. Therefore, oilseed rape plants with at least 5 leaves and 6 mm crown diameter before occurence of freezing temperatures showed less damage from cold and freezing stresses and were able to produce higher seed yield. Pod number per plant had positive significant correlation with 1000 seed weight and seed yield. These oilseed rape cultivars showed suitable for being grown in Tabriz plain and areas with similar climatic conditions.
کلیدواژهها [English]
Seed yield and Yield components, Cold stress, Planting date and Oilseed rape