آماری که هم اکنون از مساحت بیابانهای ایران در بعضی منابع به چشم میخورد مستند به ارقام و اعدادی است که بهوسیله سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور انتشار یافته است. باید گفت این آمار و ارقام مبنا و مستند علمی درستی ندارند زیرا آنچه در مورد مساحت بیابانها ارائه شده صرفا مربوط به پدیدهها یا رخسارههای بیابان است که در علم ژئومرفولوژی از آن یاد میشود. درحالی که شکلگیری بیابانهای طبیعی ایران تحت تأثیر متقابل مجموعهای از عوامل محیطی از جمله اقلیم، خاک، گیاه، زمینشناسی، ژئومرفولوژی و هیدرولوژی صورت گرفته است که هر یک بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در پیدایش شرایط بیابانی سهمی بهعهده دارند. از اینرو تفکیک و تعیین محدودههای بیابانی ایران باید با لحاظ کلیه معیارهای ذکر شده مورد نظر باشد. بخش تحقیقات بیابان مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با لحاظ کلیه عوامل برشمرده، قلمرو بیابانهای ایران را در قالب طرحی تحقیقاتی با همکاری بیش از 65 محقق و کارشناس ستادی و استانی تعیین کرده است. نتایج این طرح تحقیقاتی نشان داد مجموع سطوح بیابانی زیر پوشش عوامل پنجگانه اعم از سطوح مشترک و غیرمشترک معادل 907 هزار و 293 کیلومتر مربع است که 55 درصد از مساحت کل ایران را در بر میگیرد.
Iranian desert territory from the viewpoint of research
نویسندگان [English]
Mohammad Khosroshahi
چکیده [English]
Current data for the Iranian desert area are derived from the statistics published by the Forests, Rangelands, and Watershed Organization. It should be noted that these statistics have no scientific basis since what has been presented about the area of deserts is merely related to the desert phenomena and facies, discussed in geomorphology. While, the formation of the Iranian natural deserts is under the interaction effects of environmental factors including climate, soil, plants, geology, geomorphology, and hydrology, either directly or indirectly involved in the development of desert conditions. Therefore, separation and determination of the Iranian desert area should be performed with considering all the above-mentioned criteria. The Desert Research Division, RIFR, has determined the territory of the Iranian deserts in a research project with considering all the factors enumerated above and with collaboration of over 65 scholars and experts. According to the obtained results, the total area of the Iranian deserts was calculated to be 907293 square kilometers, covering 55 percent of the whole area of the country.