مربی گروه خاکشناسی، دانشکدهی کشاورزی، دانشگاه جیرفت
چکیده
درحالحاضر،تغییراتکاربریاراضی بهیکمشکلعمده زیست محیطیتبدیلشدهزیرابدون برنامهریزی اصولی وباتوجهاندکبهاثرات مخربزیست محیطیآنهاصورتمیگیرد. ازآنجاکهتغییراتدرکاربریاراضیدرسطوح وسیعوگستردهصورتمیگیرد،بنابراینتکنولوژیسنجشازراهدورابزاریضروری برایارزیابیوسعتومیزانتغییراتپوششاراضیاست. در تحقیق حاضر تغییرات کاربری اراضی منطقه بم در یک دوره زمانی 18 ساله مورد ارزیابی قرار گرفت. برای انجام تحقیق از تصاویر سنجنده TM (Thematic Mapper) ماهواره لندست سال 1987 و همچنین تصاویر سنجنده ETM+ (Enhancement Thematic Mapper Plus) سال 2005 استفاده شد. پس از اقدامات مورد نیاز در مرحله پیشپردازش، با طبقهبندی نظارتشده در محیط نرمافزار ENVI 4.3نقشه آشکارسازی تغییرات تهیه و نتایج نهایی ارائه گردید. بهطور کلی نتایج نشان میدهد که گرایش غالب روند تغییرات کاربری اراضی منطقه بم افزایش سه درصدی باغات خرما میباشد. صحت کلی نقشه سال 2005،برابر 98/99 درصد و ضریب کاپای آن 86/99 درصد ارزیابی گردید. بر مبنای یافتههای این پژوهش میتوان اذعان داشت که هر چه توان تولید و یا ارزش اقتصادی یک محصول افزایش یابد تمایل به استفاده از آن بیشتر میشود.
Assessing the Trend of Land use Changes in Bam Area
نویسندگان [English]
Saleh Sanjari
Lecturer Dept., of Soil Sci., Faculty of Agriculture, University of Jiroft, Iran.
چکیده [English]
Presently, unplanned changes of land use have become a major problem. Most land use changes occur without a clear and logical planning with little attention to their environmental impacts. Since the land use changes are being happened at large areas, remote sensing technology can be used as an essential tool for detecting the land use changes. Current research evaluated land use change in Bam region for two scenarios during an 18-years period. Thematic Mercator landsat (1987) and Enhancement Thematic Mapper Plus (2005) image sensor were used. After measures required pre-processing, with supervised classification software, environmental change detection maps obtained and the final results were presented. The results indicate that palm plantation area increased 3 percent during this period and there is tendency to increase garden area in the region. The overall map accuracy of dates in Bam region in 2005 was 99.98 percent and kappa coefficient was 99.86 percent. Based on the findings of this study, increase in production and economic value of a product can increase the tendency to its use.
کلیدواژهها [English]
Land use change, Remote Sensing, ENVI 4.3, Bam
مراجع
ارزانی ح.، خ. میر آخورلو و س.ز. حسینی. 1388. تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از دادههای سنجنده ETM+ ماهواره لندست هفت (مطالعه موردی قسمتی از مراتع حوزه آبخیز طالقان). فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. جلد 16، شمارة 2، صفحة 150 تا 160.
براتی قهفرخی، س.، س. سلطانی کوپایی.، س.ج .خواجه الدین و ب. رایگانی. 1388. بررسی تغییرات کاربری اراضی در زیر حوزه قلعه شاهرخ با استفاده از سنجش از دور. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 47(1): 349-365.
برخورداری، ج.، م. زارع مهرجردی و م. خسروشاهی. 1384. بررسی روند تغییرات پوشش اراضی در حوزه آبخیز سد استقلال میناب با استفاده از GIS وRS . مجله علمی ترویجی حفاظت آب و خاک پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری. جلد 1، شماره 2.
بنایی، ح.م. 1380. نقشه منابع و استعداد خاک های ایران 1:250000. مؤسسه تحقیقات خاک و آب تهران- ایران.
بنیاد، ا.ا. و ط. حاجی قادری. 1386. تهیه نقشه جنگلهای طبیعی استان زنجان با استفاده از دادههای سنجنده ETM+ ماهواره لندست 7. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.42 (11): 638-627.
دشتکیان، ک.، م. پاکپرور و م.ه. راد. 1390. بررسی تغییر کاربری اراضی در ارتباط با شوری خاک سطحی در منطقه مروست یزد. فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 18 (2): 306-292.
زاهدیفرد، ن. 1381. تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از دادههای ماهوارهای در حوزه آبخیز بازفت، پایاننامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
سنجری ص.، ن، برومند و ق. جلالی. 1391. بررسی روند بیابانزائی به روش سنجش از دور در منطقه زرند. همایش ملی بیابان، کرج، 27 و 28 خرداد.
سنجری ص. و ن، برومند. 1392. پایش تغییرات کاربری/ پوشش اراضی در سه دهۀ گذشته با استفاده از تکنیک سنجش از دور (مطالعۀ موردی: منطقۀ زرند استان کرمان). مجله کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 4(1): 57-67.
شیخ حسنی، ح. 1380 .مدلسازی برنامهریزی محیطی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور (مطالعه موردی منطقه طالقان)، رساله دوره دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
شتایی، ش. و ا. عبدی. 1386. تهیه نقشه کاربری اراضی در مناطق کوهستانی زاگرس با استفاده از دادههای سنجنده ETM+ (منطقه مورد مطالعه: حوزه سرخاب خرم آباد لرستان). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 14، شماره 1.
علویپناه، س.ک. 1389. کابرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک). انتشارات دانشگاه تهران. چاپ سوم. 380 ص.
فیضیزاده، ب. و م. حاج میررحیمی. 1386. آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی شهرک اندیشه با استفاده از روش طبقهبندی شئ گرا. همایش ژئوماتیک، سازمان نقشه برداری کشور.
کرمی، ف. 1383. مطالعه قابلیت دادههای ماهواره لندست جهت تعیین تخریب در جنگلهای زاگرس. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی ساری دانشگاه مازندران.71 صفحه.
یغماییان مهابادی، ن.، م. نادری خوراسگانی و ج. گیوی. 1390. رصد تغییرات تخریب اراضی منطقه اردستان استان اصفهان در سه دهه گذشته با استفاده از فناوری سنجش از دور. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 15(58): 71-82.
وحدت خواه، م.، م.ه. فرپور و م. سرچشمه پور. 1392. مقایسه برخی از شاخصهای کیفیت خاک در انواع کاربری/ پوششهای اراضی دشت ماهان- جوپار. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 17(64): 107-117.
یوسفی، ص.، ح.ر. مرادی.، س.ح. حسینی و س. میرزایی. 1390. پایش تغییرات کاربری اراضی مریوان با استفاده از سنجنده های TM و ETM+ ماهواره Landsat. مجله کاربردی سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 2(3): 97-105.