1مربی، بخش علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور
2استادیار، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
3کارشناس بخش GIS شرکت سهامی آب منطقهای مازندران
چکیده
رواناب بهعنوان یکی از مولفههای بیلان آب حوضه، اهمیت زیادی در آبخیزداری و مدیریت منابع آب دارد. برآورد مناسب میزان رواناب، مستلزم تعیین ضریب رواناب میباشد. در این پژوهش، ضریب رواناب با دوره بازگشتهای 25 و 50 ساله حوضههای تا مساحت 50 کیلومتر مربع استان مازندران با استفاده از سه روش استدلالی، SCS و سیپرس-کریک برآورد شد. از نرمافزار GIS برای همپوشانی لایهها و تحلیل اطلاعات حوضه استفاده شد. جدول چاو مبنای تناظر روشهای مورد استفاده در این پژوهش قرار گرفت. روش استدلالی بهدلیل عدم تناظر با جدول چاو و محاسبه ضریب رواناب کمتر از واقعیت در اکثر موارد، نتایج مطلوبی ارائه نداد. روش سیپرس-کریک بهدلیل قرابت با روش SCS کارایی لازم را در برخی از حوضهها نشان داد. میانگین ضریب رواناب معادل 0.37=C25 و 0.41=C50 بیانگر دقت بسیار بالای روش SCS نسبت به دو روش دیگر در این پژوهش میباشد. مطابق روش سازمان حفاظت خاک، کمترین و بیشترین ضریب رواناب با دوره بازگشت 25ساله بهترتیب مربوط به حوزه آبخیز چالکرود یک (0.06) و صفارود چهار (0.61) تعیین شد. کمترین و بیشترین ضریب رواناب با دوره بازگشت 50ساله نیز بهترتیب مربوط به حوزه آبخیز چالکرود یک (0.1) و صفارود چهار (0.65) برآورد شد. بر اساس نتایج بهدست آمده از هر سه روش، حوضههای دارای بیشترین مساحت و کمترین شدت بارندگی، کمترین ضریب رواناب را دارا بودند.
Technical Note: Evaluating of Rational, SCS and Cypress-Creek methods for determination of Surface Runoff Coefficient in basins with area less than 50 km2 in Mazandaran Province
نویسندگان [English]
Behrouz Mohseni1؛ Hadi Razzaghian1؛ Abdollah Darzi-Naftchali2؛ Esmaeel Nikzad3
1Scientific Board, Department of Natural Resources and Environmental Engineering, Payame Noor University, Tehran, Iran
2Assistant Professor, Faculty of Agricultural Engineering, Sari Agriculture Sciences and Natural Resources University, Iran
3GIS Expert of Mazandaran Regional Water Company, Iran
چکیده [English]
Runoff as one of the water balance components of a basin, is of great importance in watershed and water resources management. Suitable estimation of runoff is requires to determination of runoff coefficient. In this study, runoff coefficient was estimated for return periods of 25 and 50 years using rational, SCS and Cypress-Creek methods for basins up to 50 square kilometers. GIS software was used to overlay layers and basin analysis. Chow, s table was used to correspondence different methods. Due to the lack of compliance with Chow, s table and estimating lower runoff coefficients than reality in most of the study area, Rational Method did not provide suitable results. Cypress-Creek method was also effective in some basins due to it similarity with the SCS method. Average equivalent runoff coefficient of C25=0.37 and C50=0.41 demonstrated high accuracy of SCS method compared with two other methods. According to the soil conservation service method, minimum and maximum runoff coefficients of 25- year return period were related to Chalakrud 1 (0.06) and Safarood 4 (0.61) watersheds, respectively. Also, the minimum and maximum runoff coefficients of 50- year return were 0.1 (for Chalakrud 1) and 0.65 (for Safarood 4), respectively. According to the results of three methods, the lowest runoff coefficients were obtained for watersheds with the highest area and the lowest rainfall intensity.
کلیدواژهها [English]
Water Balance, runoff, GIS, Resources Management, watershed