1مربی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد
2دانشیار، دانشکده جغرافیا و زمینشناسی، دانشگاه دولتی ایروان، ارمنستان
چکیده
کمبود منابع آب شیرین مهمترین محدودیت در حوزههای آبخیز مناطق خشک میباشد. بهترین راه حل برای این مشکل حفاظت بهتر منابع آب موجود می باشد، از آنجایی که مقدار بارش و تبخیر و تعرق تغییرات زیادی در سطح حوضه دارد، آب قابل استفاده نیز (در قالب رواناب سطحی و زیرسطحی) از نظر زمانی و مکانی با توجه به نوع بافت خاک و نوع پوشش اراضی در سطح حوزه آبخیز متغیر میباشد. در این تحقیق مدل توزیعی بیلان آبی تورنت وایت- ماتر که بر اساس نقشههای ماهانه بارش، تبخیر و تعرق پتانسیل حوضه و نقشه ظرفیت نگهداری آب در خاک است، برای حوضه یزد-اردکان بهصورت توزیعی استفاده شد. نتایج مدل نشان داد که مقدار متوسط ارتفاع رواناب سالانه حوضه 7/66 میلیمتر است که نیمی از آن بهصورت جریان زیرسطحی میباشد که این رواناب از ارتفاعات به سمت دشت و کویر سیاهکوه جریان مییابد. مقایسه آماری دادههای دبی محاسبه و مشاهده شده در زیر حوضه پیشکوه نشان داد که ضریب همبستگی بین میانگین دبی محاسبه و مشاهده شده در محدوده فاصله اطمینان 90 درصد دادههای مشاهده شده قرار دارد، لذا میتوان اظهار نمود که نتایج مدل در سطح اطمینان 90 درصد قابل قبول میباشد. همچنین، با استفاده از این روش میتوان، میزان رواناب ماهانه حوضههای مشابه حوضه مذکور را برآورد نمود.
Evaluation of a distributed monthly water balance model to determine catchment runoff in arid region using RS and GIS (A case study in Yazd-Ardakan basin)
نویسندگان [English]
Jalal Barkhordari1؛ Trahel Vartanian2
1Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Yazd, Iran
2Associate of Prof., Geography and Geology department, Yerevan State Unversity, Armania
چکیده [English]
Fresh water is becoming a scarce resource of the arid region. The only option left to manage with this situation is to conserve water resources. Since the amount of rainfall and evapotranspiration rate vary within a watershed, available water for surface and groundwater recharge also varies both on spatial and temporal scales. Moreover, groundwater recharge (and ultimately the total water yield) is directly influenced by the soil texture and land cover in the watershed. In this study, the distributed Thornthwaite-Mather water balance model for the Yazd-Ardakan catchment in Iran was developed based on monthly precipitation, potential evapotranspiration maps and water holding capacity map. The amount of annual runoff from the catchment predicted by the model is 66.7 mm, which is accumulated in the plain and then salt desert. Half of discharge is contributed by the direct runoff and the groundwater contribution is significant. A statistical comparison of the estimated and the measured stream flow of Pishkouh show the mean monthly and mean annual estimated and measured stream flows, the correlation coefficient between measured and estimated stream flows, the mean monthly and annual percentage error of estimation and the 90% confidence interval for the mean stream flow. Since the study of water balance using the TM method with the help of remote sensing and GIS was found to be very helpful in determining the amount of monthly runoff in an arid region like the Yazd-Ardakan catchment.
کلیدواژهها [English]
Thornthwaite-Mather method, surplus water, water holding capacity, Actual evapotranspiration, runoff, subsurface