| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,829 |
| تعداد مقالات | 32,098 |
| تعداد مشاهده مقاله | 40,864,102 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 18,113,717 |
بررسی و شناسایی نماتدهای انگل گیاهان دارویی در استان اصفهان | ||
| تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران | ||
| مقاله 8، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، آذر 1387، صفحه 142-152 اصل مقاله (132.85 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کوتاه | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی نصر اصفهانی* 1؛ علیرضا احمدی2؛ هادی کریمی‌‌پورفرد3؛ حسن الماسی3 | ||
| 1نویسنده مسئول، استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، ص.پ. 199-81785. | ||
| 2عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، ص.پ. 199-81785 | ||
| 3عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، ص.پ. 199-81785. | ||
| چکیده | ||
| تحقیقات پیرامون نماتدهای انگل گیاهان دارویی بطور پراکنده در کشورهای مختلف دنیا صورت گرفته است. در مطالعه‌ای در زمینه نماتدهای انگل همراه با چند گیاه دارویی در کشور هند، شش جنس نماتد شامل Meloidogyne،Pratylenchus،Helicotylenchus، Tylenchoryhnchus، Hoplolaimus، Rotylenchus و همچنین گونه Aphelenchus avenaeبعنوان نماتدهای شایع گیاهان دارویی چون مریم‌گلی (Salvia officinalis)، بادرنجبویه (Melissa officinalis) و نعنا (Mentha spicata) شناخته شدند و در نهایت دو گیاه مریم‌گلی و بادرنجبویه، حساسترین گیاهان به نماتد Meloidogyne incognita و گیاه نعنا حساسترین گیاه به نماتدهای Pratylenchus تشخیص داده شدند (Khan & Sharma, 1996). در مطالعه‌ای که در منطقه اوتارپرادش هند، پیرامون نماتدهای انگل همراه با گیاهان دارویی صورت گرفته، گونه‌های Hoplolaimus indicus، Helicothylenchus dihystera، Meloidogyne incognita، Rotylenchulus reniformisوM. javanica غالب‌ترین نماتدهای انگل گیاهی روی این محصولات شناخته شده‌اند (Rathour et al., 2003). همچنین در برخی مطالعات اثر نماتدهای انگل مهم روی بعضی خصوصیات رشدی گیاهان دارویی نیز بررسی شده است؛ بررسی تأثیر سطوح مختلف جمعیت نماتد thornei Pratylenchus روی خصوصیات رشدی، میزان کلروفیل برگ، میزان فتوسنتز و اسانس نعنا گونه Mentha spicata نشان داد که با افزایش تراکم جمعیت اولیه این نماتد، کلیه پارامترهای مورد بررسی کاهش یافته و بیشترین کاهش مربوط به تراکم اولیه جمعیت نماتد یادشده بوده است (Haseeb & Shukla, 1994). ازجمله تحقیقات صورت گرفته پیرامون نماتدهای انگل گیاهان دارویی در ایران می‌توان به گزارش نماتد سیستی چغندرقند (Heterodera schachtii) روی ترب (Raphanus sativus) و سلمه تره (Chenopodium album) اشاره نمود (باروتی، 1366). همچنین نماتد مولد گره‌ریشه گونه Meloidogyne javanica از ختمی (Althaea officinalis)، پنیرک (Malva neglecta)، سلمه‌تره (C. album) و نعنا (Mentha loglolia) گزارش شده است (باروتی، 1366). در مطالعه‌ای دیگر، گونه M. javanica از ریشه گل همیشه‌بهار Calendula officinalis در استان قزوین گزارش گردید (رزاز هاشمی، 1384). در بررسی دیگری نماتدهای Ampilmerlinius glabigerus، Helicotylenchus microcephalus، Meloidogyne javanica و Merlinius rugosus از ریشه و خاک گیاه دارویی کرچک (Ricinus spp.) در استان قزوین استخراج و شناسایی گردید (رزاز هاشمی، 1385). تاکنون هیچ بررسی و مطالعه‌ای پیرامون نماتدهای انگل گیاهی روی گیاهان دارویی در استان اصفهان انجام نشده است، بنابراین، بدین منظور در قالب یک طرح تحقیقاتی چهار ساله (1380 – 1377) بررسی هایی پیرامون شناسایی و تعیین تراکم نماتدهای انگل گیاهان دارویی در خاک زیرکشت گیاهان دارویی انجام شد. در این آزمایش جهت انجام نمونه‌برداری با مراجعه به مراکز کاشت گیاهان دارویی در استان اصفهان شامل ایستگاه‌های دستگرد اصفهان، شهید فزوه نجف‌آباد، کاشان و جنت‌آباد مبارکه، از خاک اطراف ریشه گیاهان دارویی نمونه‌گیری و به آزمایشگاه منتقل گردید. در آزمایشگاه نمونه‌ها به روش الک و سانتریفوژ (Jenkins, 1964) شسته شده و نماتدهای موجود استخراج گردید. جهت کشتن، ثابت کردن و انتقال نماتدهای کرمی شکل به گلیسرین خالص از روش تکمیل شده De Grisse (De Grisse, 1969) استفاده شد. تشخیص جنسهای مختلف با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر صورت گرفت. سپس جمعیت جنسهای مختلف به تفکیک، در سوسپانسیون بدست آمده با استفاده از اسلاید مخصوص شمارش و محاسبه گردید. بمنظور بررسی آلودگی ریشه گیاهان دارویی به نماتدهای انگلی داخلی ریشه، مقدار 5 گرم ریشه از گیاهان نمونه‌برداری و براساس روش Bridge و همکاران (Bridge et al., 1982) با محلول اسیدفوشین لاکتوفنل رنگ‌آمیزی شد و پس از رنگبری آنها در گلیسرول، وضعیت این گروه از نماتدها زیر استریومیکروسکپ بررسی گردید. همچنین ده گره بطور تصادفی انتخاب شده و زیر استریومیکروسکپ ماده‌های کامل از آنها خارج گردید. جهت تهیه برش از شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده‌های استخراجی، ابتدا طبق روش Southey (Southey, 1970) برش‌های لازم ایجاد و از آنها اسلایدهای دائم تهیه گردید. جهت تعیین میزان آلودگی ریشه‌ها به نماتدهای مولد غده ریشه، مقدار یک گرم از ریشه‌های هر نمونه وزن و به طول 1 تا 2 سانتیمتر خرد شده و سپس در وایتکس تجاری ده درصد به مدت چهار دقیقه به شدت تکان داده شد تا ماده ژلاتینی اطراف کیسه‌های تخم حل و آزاد شوند. سوسپانسیون بدست‌آمده به‌ترتیب از الک‌های 250 و 20 میکرون عبور داده شده و محتویات روی الک 20 میکرون کاملاً با آب شسته و جمعیت تخم و نوزاد موجود در آن با استفاده از اسلاید شمارش گردید. براین اساس در خاک گیاهان دارویی ایستگاه دستگرد اصفهان جنسهای Helicotylenchus ، Meloidogyne، Geocenamus، Longidorus، Ditylenchus، Tylenchus، Criconemella، Xiphinema، Psilenchus و Pratylenchus شناسایی و جمعیت آنها معین شد (جدول 1). همچنین، جمعیت نماتدهای آزادزی و نماتدهای غیر انگل گیاهی نیز شمارش و محاسبه گردید (جدول 1). در خاک گیاهان دارویی ایستگاهتحقیقات بیابان‌زدایی کاشان، جنسهای Tylenchus، Xiphinema، Helieotylenshus، Meloidogyne، و Geocenamus شناسایی و جمعیت آنها معین گردید (جدول 2). جمعیت نماتدهای آزادزی خاک این منطقه نیز شمارش و محاسبه گردید (جدول 2). در خاک گیاهان دارویی ایستگاه شهید فزوه نجف‌آباد، جنسهای Meloidogyne، Helicotylenshus، Geocenamus، Ditylenchus، Xiphinema، Tylenchus، Criconemella، Pratylenchus، Aphelenchus و Psilenchus شناسایی و جمعیت آنها تعیین شد (جدول 3). همچنین، جمعیت نماتدهای آزادزی غیر انگل آن منطقه نیز محاسبه و معین گردید (جدول 3). در خاک اطراف ریشه گیاهان دارویی ایستگاه جنت‌آباد مبارکه، جنسهای Criconemella، Longidorus، Xiphinema، Meloidogyne، Tylenchus، Helicotylenchus و Geocenamus شناسایی و جمعیت آنها و نیز جمعیت نماتدهای آزادزی و غیر انگل گیاهی برآورد گردید (جدول 4). طی این بررسی، گونه‌های نماتد X. index، X. pachtiacum، X. vuittenezi، L. africanus، H. pseudorobustus، H. digonicus، H. vulgaris، M. javanica، M. incognita، G. brevidens، G. microdorus، G. rugosus، C. antipolitana، C. xenoplax، Psilenchus hilarulus، D. dipsac، D. destructor، D. acutus، P. neglectus، P. penetrans، P. thornei و P. minyus در خاک گیاهان دارویی کشت شده در استان اصفهان شناسایی شدند. نتایج مربوطه در ایستگاه‌های مورد بررسی نشان می‌دهد که کماکان بیشتر جنس‌ها در خاک مزارع مورد بازدید وجود دارند که طبیعتاً از جمعیتهای متفاوتی برخوردار می‌باشند. نتایج این تحقیق یا تحقیقات انجام شده در سایر نقاط کشور و استان اصفهان از مزارع گوناگون و حتی باغها موافقت دارند (احمدی و نصر اصفهانی، 1381؛ اخیانی، 1357؛ باروتی، 1366؛ جمالی و همکاران، 1381). از نماتدهای انگل داخلی ریشه فقط نماتدهای مولد غده ریشه (Meloidogynespp.) در ریشه تعدادی از گیاهان دارویی مشاهده گردید. بر این اساس، از 25 نوع گیاه دارویی مورد کاشت در ایستگاه دستگرد اصفهان، 21 نوع شامل همیشه بهار، گل‌گاوزبان ایرانی، گل‌گاوزبان خارجی، علف چای، افسنطین، شنگ، بابونه، آویشن، باباآدم، مریم گلی، سیب‌زمینی ترشی، شمعدانی معطر، رزماری، مارتیغال، بادرنجبویه، روناس، بومادران گل‌سفید، اسطوخودوس پنتا و کرفس به‌عنوان میزبان M. javanica شناخته شدند. نتایج حاصل از بررسی‌های ریشه گیاهان دارویی در ایستگاه‌های موجود استان، با گزارشهای موجود در خصوص اینکه گونه غالب این نماتدها، M. javanica است و بیشترین آلودگی را ایجاد می‌نماید، موافقت دارد. از 26 نوع گیاه دارویی کشت‌شده در ایستگاه شهید فزوه نجف‌آباد، 5 نوع گیاه شامل سداب، قیچ، بابا آدم، همیشه‌بهار و شاهدانه به‌عنوان میزبان برای گونه M. javanica شناسایی گردیدند. از 14 نوع گیاه دارویی کاشته شده در ایستگاه تحقیقات بیابان‌زدایی کاشان، 6 نوع گیاه شامل اسطوخودوس، بومادران گل‌زرد، درمنه کوهی، رنگین زرد و آگاو به‌عنوان میزبان برای M. incognita شناسایی شد. بیشتر گیاهان دارویی یادشده به‌عنوان میزبانهای جدید برای نماتدهای مولد غده ریشه شناخته و معرفی می‌گردند که لازم است در برنامه‌های ازدیاد گیاهان فوق به‌عنوان یک فاکتور اساسی در انتخاب زمین سالم و یا تهیه پاجوش و قلمه سالم عاری از نماتد مورد توجه قرار بگیرد. در ضمن، برخی گیاهان دارویی مورد آزمون عاری از این نماتدها بود که می‌توان از آنها جهت به‌زراعی و در تناوب با گیاهان میزبان استفاده نمود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گیاهان دارویی؛ نماتد انگل گیاهی؛ نماتد گره ریشه؛ جمعیت؛ اصفهان؛ کاشان؛ مبارکه؛ نجف آباد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Medicinal plant parasitic nematodes in Isfahan province | ||
| نویسندگان [English] | ||
| M. Nasresfahai1؛ A. Ahmadi2؛ H. Karimipour-fard3؛ H. Almasi3 | ||
| چکیده [English] | ||
| Four years studies (1999-2002) on more than 100 cultivated medicinal plant species and their soil specimens to identify and examine population dynamics of medicinal plants' parasitic nematodes in Isfahan province revealed the presence of several plant parasitic nematodes in the rhizosphere. The nematode genus present in Dastgerd station belong to the follwing genus: Helicotylenchus, Meloidogyne, Goeocenamus, Longidorus, Ditylenchus, Tylenchus, Criconemella, Xiphinema, Psilenchus, Pratylenchus on the basisof population density respectively. Whereas in Kashan station, Tylenchus, Xiphinema, Helicotylenchus, Meloidogyne, Geocenamus and in Najafabad station, Meloidogyne, Helicotylenchus, Geocenamus, Ditylenchus, Xiphinema, Tylenchus, Criconemella, Pratylenchus, Aphelenchus, Psilenchus and in Mobarakeh station Criconemella, Longidorus, Xiphinema, Meloidogyne, Tylenchus, Helicotylenchus, Geocenamus had the most densities in mentioned stations respectively. The follwing species were identified as parasitic nematodes in the studied areas: X. index, X. pachtiacum, X. vuittenezi; L. africanus , H. pseudorobustus, H. digonicus, H. vulgaris; M. javanica, M. incognita; G. brevidens, G. microdorus, G. rugosus; Criconemella antipolitana, C. xenoplax; Psilenchus hilarulus; Ditylenchus dipsaci, D. destructor, D. acutus; Pratylenchus neglectus, P. penetrans, P. thornei and P. minyus . | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Medicinal plants, Plant parasitic nematodes, root knot nematodes, population, Isfahan, Kashan, Mobarakeh, Najafabad | ||
| مراجع | ||
|
- احمدی، ع. و نصر اصفهانی، م.، 1381. بررسی آلودگی گیاهان دارویی به دو گونه از نماتدهای مولد غده ریشه. خلاصه مقالات پانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران،کرمانشاه، 20-16 شهریور: 213. - اخیانی، ا.، 1357. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی نماتدهای زیان‌آور صیفی، جالیز و درختان میوه در استان اصفهان. گزارش پژوهشی آزمایشگاه بررسی آفات و بیماریهای گیاهی اصفهان، صص: 190–173. - باروتی، ش. 1366. لیست نماتدهای انگلی ایران تا سال 1365. انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی. 34 صفحه. - جمالی، س.، پورجم، ا.، خیری، ا. و دامادزاده، م.1381، .شناسایی فون نماتدهای راسته Tylenchida در غلات مهم استان اصفهان. خلاصه مقالات پانزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، کرمانشاه، 20-16 شهریور: 18-17. - رزاز هاشمی، س. ر.، 1384. شناسایی نماتد مولد گره ریشه گونه Meloidogyne javanica از روی همیشه‌بهار (Calendula) در استان قزوین. مجموعه مقالات همایش ملی پایدار گیاهان دارویی، مشهد مقدس، 7-5 مرداد:272-271. - رزاز هاشمی، س. ر.، 1385. شناسایی نماتدهای مهم انگل گیاه دارویی کرچک (Ricinus) در استان قزوین. خلاصه مقالات هفدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، 14-11 شهریور ماه: 276. - Bridge, J., Page, S. and Jordan, S., 1982. An improved method for staining nematodes in roots, Report of the Rothamsted Experimental Station for 1981, Part 1. 171 p.
- De Grisse, A. T., 1969. Redescription ou modification de quelques techniques utilises dans L’etude des Nematode phytoparasitaires. Mededelingen Rijksfakulteit Landbowwetenschappen Gent, 34: 351-369.
- Haseeb, A. and Shukla, P. K., 1994. Effect of Pratylenchus thornei on growth, physiology and oil yield of Mentha spicata. Afro-Asian Journal of Nematology, 4: 51-53.
- Jenkins, W. R., 1964. A rapid centrifugal-flotation technique for separating nematode from Soil. Plant Disease Reports, 48: 692.
- Khan, M. L. and Sharma. G. C., 1996. Plant parasitic nematodes associated with medicinal plant in Himachal Pradesh. Pest Management and Economic Zoology, 4(1,2): 77-80.
- Rathour, K. S., Sutita, S., Sudershan, G., Sharma, S., Ganguly, S. and Singh, R. V., 2003. Phytonematode communities associated with perennial ornamental and medicinal plants in Bareilly District, Utter Pradesh. Pest and Parasite Laboratory, Zoology Department, Bareilly Colleges Bareilly, India.
- Southey, J. F., 1970. Laboratory methods for work with plant and soil nematodes. 5th ed. Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, Tech. Bull. 2, 148 p. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,640 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 605 |
||