1نویسنده مسئول، مربی پژوهشی، گروه تحقیقات حفاظت و حمایت، ﻣﺆسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
2استادیار پژوهشی، گروه تحقیقات حفاظت و حمایت، ﻣﺆسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3مربی پژوهشی، گروه تحقیقات حفاظت و حمایت، ﻣﺆسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
4دانشجوی کارشناسیارشد، بخش اکولوژی دانشگاه علوم کشاورزی سوئد، اپسالا
5استاد بخش اکولوژی دانشگاه علوم کشاورزی سوئد، اپسالا
چکیده
سطح اندک جنگلهای ایران و ضرورت حفظ و صیانت از آنها، امکان برداشت و تأمین چوب مورد نیاز صنایع مرتبط را در کشور فراهم نمیکند. بنابراین در حالحاضر برای تامین نیاز روزافزون به انواع چوبآلات، به دلایل مختلف ناگزیر از واردات آن هستیم. واردات چوب از کشور روسیه از طریق بنادر انزلی و آستارا در استان گیلان و بنادر نوشهر و امیرآباد در استان مازندران صورت میگیرد. یکی از مهمترین مباحث در بخش واردات، موضوع آفات و بیماریهای قرنطینهای میباشد. ازاینرو وضعیت آفات و بیماریهای قرنطینهای طی سالهای 1386 تا 1388 به مدت سه سال، در قالب طرح تحقیقاتی در بنادر یادشده مورد بررسی قرارگرفت.
در این بررسی، تعدادی نمونه از سوسکهای پوستخوار خانوادهScolytidae از روی چوبهای وارداتی از این بنادر جمعآوری شد. نمونههای مذکور برای شناسایی به دانشگاه علوم کشاورزی کشور سوئد ارسالشد که دو گونه از آنها توسط دکتر آکه لیندلو با نامهایPityogenes chalcographus (Linnaeus, 1761) و (Gyllenhal, 1813)Hylurgops palliatusشناساییگردید. این دو گونه برای فون ایران جدید بوده و در موزه بندپایان ﻣﺆسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور نگهداری میشود.
گونه Pityogenes chalcographus سوسک کوچکی است به طول 2 تا 3 میلیمتر که در آن قسمت سینه به رنگ سیاه و بالپوشها به رنگ قهوهای متمایل به قرمز است. در انتهای هر بالپوش 3 عدد دندانه وجود دارد که این دندانهها در حشرات نر بزرگتر از حشرات ماده است. میزبان ترجیحی این حشره گونه )H. Karst. (L. Picea abies میباشد، ولی به سایر گونههای سوزنیبرگان نیز حمله میکند. حشرات کامل در فصل بهار زمانی که دما به بیش از 20-18 درجه سلسیوس میرسد، ظاهر میشوند. حشرات ماده پس از جفتگیری دالانی را در زیر پوست ایجاد کرده و به صورت متناوب در دو طرف آن تخمگذاری میکنند. پس از تفریخ تخم و رشد لاروها این دالانها به شکل یک ستاره درمیآید که در این حالت هر یک از دالانهای لاروی که به طول حدود 3 سانتیمترمیباشند، در واقع یک بازو یا شعاع آن را تشکیل میدهد. این گونه بسته به شرایط آب و هوایی بین یک تا دو نسل در سال ایجاد مینماید (Jackson, 2011; Byers, 1993) .
در گونه Hylurgops palliates نیز حشرات کامل سوسکهایی به طول 3/2 تا 5/3 میلیمتر هستند که سر و قسمت شکمی در آنها به رنگ سیاه و پیشگرده و بالپوشها به رنگ قهوهای متمایل به قرمز است. در این گونه تخمها به رنگ سفید، لاروها بدون پا و c شکل بوده و مانند شفیرهها سفید رنگ هستند. گونههای مختلف خانواده Pinaceae (Abies spp.، Cedrus spp.، Larix spp.، .Picea spp و Pinus spp.) توسط این سوسک مورد حمله قرارمیگیرند. دالانهای تخم این گونه حدود 3 تا 5 سانتیمتر طول دارد و حشرات ماده تخمهای خود را به صورت تصادفی در گروههای کوچک در این دالانها میگذارند. این حشره محیطهای سایه و مرطوب را برای تغذیه و تولید مثل ترجیح میدهد. زمستانگذرانی در این گونه به صورت حشره کامل در زیر پوست تنه درختان میزبان و یا در خاک میباشد. این گونه نیز یک تا دو نسل در سال دارد (Jackson, 2011).
با توجه به این که این دو گونه از روی چوبهای وارداتی به بنادر فوقالذکر جمعآوری شدهاند و استقرار آنها روی سوزنیبرگان کشور گزارش نشده است و طبق اظهارنظر دکتر لیندلو این گونهها قبلاً از ایران گزارش نشدهاند، لازم است سازمانهای اجرایی ذیربط اقدامات و تمهیدات لازم برای اعمال قوانین قرنطینه و ضدعفونی مناسب چوبهای وارداتی را بهعمل آورند. همچنین به موازات آن ﻣﺆسسات و مراکز تحقیقاتی در خصوص امکان استقرار آنها روی سوزنیبرگان کشور را در دستور کار خود قراردهند.
Report of two bark beetles species of the family Scolytidae in imported wood from Russia
نویسندگان [English]
R. Omid1؛ E. Azizkhani2؛ H. Yarmand3؛ F. Neinavai4؛ A. Lindelow5
چکیده [English]
Low forest cover and the neccessity to protect and conserve, could not afford to harvest and supply wood for associated sectors in the country. Thus to meet the growing demand for various wooden materials, it seems inevitable to import wood from abroad. Wood inported from Russia is mainly conducted through Anzali and Astara harbours in Guilan and Nowshahr and Amir-Abad in Mazandaran provinces. Quarantine pests and diseases conveyed to Iran is one of the prime concerns in the context of timber trade. In the period 2007-2009 a research project was conducted to investingate timber-imported pests and diseases in the aforementioned harbours. In this project a number of bark beetles of Scolytidae family were collected on imported timber. Two species were identified as Pityogenes chalcographus (Linnaeus, 1761) and Hylurgops palliatus (Gyllenhal, 1813) by Ake Lindelow in Department of Ecology, Swedish University of Agriculture science. These two species are new for fauna of Iran.the specimens are maintained in Arthropod Museum of Research Institute of Forests and Rangelands.
- Byers, J., 1993. Orientation of bark beetles Pityogenes chalcographus and Ips typographus to pheromonebaited puddle traps placed in grids: A new trap for control of scolytids. Journal of Chemical Ecology. 19:2297-2316.
- Jackson, L., 2011.Exotic Wood Borer/Bark Beetle. National Survey. Guidelines Original . USDA-APHIS-PPQ-CPHST. 264p.