اکبری, مرتضی, کریم زاده, حمیدرضا, مدرس, رضا, چکشی, بهاره. (1386). ارزیابی و طبقه بندی بیابانزایی با فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی : منطقه خشک شمال اصفهان). سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(2), 124-142.
مرتضی اکبری; حمیدرضا کریم زاده; رضا مدرس; بهاره چکشی. "ارزیابی و طبقه بندی بیابانزایی با فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی : منطقه خشک شمال اصفهان)". سامانه مدیریت نشریات علمی, 14, 2, 1386, 124-142.
اکبری, مرتضی, کریم زاده, حمیدرضا, مدرس, رضا, چکشی, بهاره. (1386). 'ارزیابی و طبقه بندی بیابانزایی با فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی : منطقه خشک شمال اصفهان)', سامانه مدیریت نشریات علمی, 14(2), pp. 124-142.
اکبری, مرتضی, کریم زاده, حمیدرضا, مدرس, رضا, چکشی, بهاره. ارزیابی و طبقه بندی بیابانزایی با فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی : منطقه خشک شمال اصفهان). سامانه مدیریت نشریات علمی, 1386; 14(2): 124-142.
ارزیابی و طبقه بندی بیابانزایی با فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی : منطقه خشک شمال اصفهان)
1کارشناس ارشد بیابانزدایی، اداره کل منابع طبیعی خراسان رضوی، بخش GIS و RS
2استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان
3کارشناس ارشد بیابان زدایی
4کارشناس ارشد مرتعداری
چکیده
بیـابان زایی، کاهـش اکولـوژیکی و بیـولـوژیکی زمیــن می باشد که ممکن اسـت به صـورت طبــیعی یا غیـرطـبیعی اتفاق بیفتد. فرآیند بیابان زایی عمدتاً، مناطق خشک و نیمهخشک را تحت تأثیر قرار داده و با شتابی فزآینده، کارآیی سرزمینها را کاهش می دهد. این تحقیق با هدف ارزیابی و طبقه بنــدی بــیابانزایی و با فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور انجام گرفت. در انجام این پژوهش، از داده های ماهواره ای TM مربوط به 25 شهریور 1369 و داده های ETM+مربوط به 16 شهریور 1380 استفاده گردید. بر روی تصاویر مزبور، تصحیحات هندسی، رادیومتریک و همچنین تصحیح زاویه ارتفاع خورشید اعمال گردید. داده های هردوتصویر، با روش طبقهبندی نظارت شده و نظارت نشده در 9 کلاس کاربری اراضی با توجه به خصوصیات ژئومورفولوژی منطقه، طبقه بندی و با بررسی انواع مناطق بیابانی، مورد تجزیه وتحلیل و مقایسه کمی قرار گرفتند. هریک از عوامل اصلی و فرعی مؤثر در بیابان زایی، جهت تهیه نقشه شدت بیابانزایی، با روش پیشنهادی برای ایران و نقشه خطر بیابانزایی با روش فائو، به پایگاه نرم افزاری سیستم اطلاعات جغرافیایی، معرفی و نمرهدهی شدند. نتایج بدست آمده از شـدت بیابان زایی که وضعیت، سرعت و استعداد بیابانی شدن را بیان میکند، نشان داد که در 35 درصد، بیـابان زایی با منشـأ طبیـعی حاکم بوده و از وضـعیت شـدت بیـابان زایی متوسـط، زیاد و خیلی زیاد برخوردار می باشد. شرایط بیابانی با منشأ انسانی، 65 درصد از منطقه را پوشش می دهد و دارای وضعیت زیاد و خیلی زیاد است. اما با بررسی نقشه خطر بیابانزایی تولید شده، مشـخص گردید در 20 درصد با تاثیر همزمان انسان و دام، خطر بیابانزایی خیلی زیاد و در 80 درصد منطقه با اثر تخریبی فقط دام، خطر بیابان زایی زیاد حکمفرماست. با توجه به نقشه های بدست آمده، معلوم شد در منطقه خشک شمال اصفهان، مهمـترین عوامل موثر انسـانی بیابان زایی در منطقه، تبدیل اراضی مرتعی به زمینهای کشاورزی، الگوی غلط کشاورزی، چرای بیش از حد دام، وضعیت نامناسب اقتصادی و برداشت بیرویه آبهای زیرزمیـنی بوده و مهمترین عوامل مؤثر بیـابانزایی طبیعی، خشکـسالی، شـور شدن منـابع آب و خـاک می باشند. روند بیابانزایی، به سمت شمال غرب منطقه در حال گسترش است که در آینده نزدیک مراتع و مناطق مسکونی و صنعتی آن مناطق را با مشـکل روبرو می سازد.
Desertification is the ecologic and biologic reduction which may occur naturally or non naturally. Desertification process usually effects arid and semi arid region and reduce the land efficiency very rapidly. This study has been conducted to evaluate and classify desertification with the aim of geographic information system and remote sensing techniques. In this study, TM data of 25 shahriver 1369(16 October 1990) and ETM+ data of 16 shahrivar 1380 (7 October 2001) were used. Geometric, radiometric and sun height angle correction were carried out on the images. Supervised and unsupervised classification were used for both two images and 9 land uses were classified and compare quantitatively due to geomorphology and desertification attributes. Each main and partial desertification factor was input to geographic information database and scaled to make the map of desertification severity based on recommended method for Iran and FAO map of desertification vulnerability. The result of desertification severity which shows desertification condition, velocity and potentiality, showed that natural desertification occurs in 35 % of area with different medium, high and very high desertification severity. Anthropogenic desertification includes 65 % of study area with high and very high condition. But in desertification vulnerability map, very high desertification vulnerability was determined in 20 % of area with simultaneous human and animal effect and high desertification vulnerability was determined on 80 % area with only animal effect. According to the map, for arid region of north of isfahan, it was identified that range land use change to agriculture, improve agricultural patterns, over grazing, incident economic condition and ground water over exploitation are the most important anthropogenic factor, and drought and soil and water salinity are the most important natural factors. Desertification trend is enhancing to north west of the study area which will make trouble for rangelands, residential and industrial areas.