1کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد
2استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
3دانشیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد
4کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
چکیده
با آگاهی از خصوصیات بومشناسی گیاهان و درک اهمیت و نقشی که آنها در حفاظت خاک و تأمین علوفه مورد نیاز دام در مراتع ایفاء میکنند میتوان راهکارهای مناسب را فراروی مدیریت حفظ، احیاء و توسعه منابع طبیعی تجدیدشونده، بهویژه پوشش گیاهی، قرار داد. در این تحقیق، آتاکولوژی گونه شندوست Stipagrostis pennata (سبد)در استان یزد انجام شده است. در ارتباط با گونه یاد شده فاکتورهایی نظیر انتشار جغرافیایی، ویژگیهای اقلیمی، توپوگرافی، خاک و فنولوژی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور سه سایت مطالعاتی منصوریه (در منطقه طبس)، مسجد شکر (در مسیر جاده یزد به طبس) و بافق برای گیاه سبد انتخاب شد. نتایج نشان داد که گونه Stipagrostis pennata گیاهیست شندوست که دارای ساقهها و انشعابهای ایستا میباشد و در عرصه تپههای شنی فعال و روان و کم ارتفاع و نیز در چالهریگها و کوچهریگها با شیبهای مختلف رویش دارد. دامنه ارتفاعی رویشگاههای آن 700 تا 1600 متر از سطح دریا میباشد. بیشترین میزان بارندگی 110 میلیمتر در رویشگاه مسجد شکر و کمترین آن 5/55 میلیمتر در رویشگاه بافق میباشد. بافت خاک در رویشگاههای این گیاه شنی است و میزان اسیدیته خاک 28/8 تا 53/8 و هدایت الکتریکی آن از 48/0 تا 2/1 دسیزیمنس متغیر میباشد. اینگونه از اوایل اسفند ماه رشد رویشی خود را آغاز میکند. ظهور ساقه گلدهنده در اواسط اردیبهشتماه، دوره ریزش بذر در اواخر خردادماه و دوره خواب آن در طول فصل تابستان و پاییز است. این گونه مرتعی به دلیل داشتن اندام هوایی قابل ملاحظه و ساقههای طویل، خاک رویشگاه خود را در برابر طوفانهای شن و فرسایش بادی حفاظت نموده و علوفه نسبتا" مناسبی را برای دامهای این مناطق تولید میکند. با توجه به نتایج بدستآمده، این گونه گیاهی مرغوب را میتوان با اطمینان کامل برای تثبیت شنهای روان و تولید علوفه مرتعی در مناطق حاشیه کویر معرفی نمود.
Autecology of Stipagrostis pennata in Yazd Province
نویسندگان [English]
Mohammad Abolghasemiy1؛ Amrali Shahmoradi2؛ Naser Baghestani3؛ Sadegheh Zarekia4
چکیده [English]
Recognition of the autecology of plants and understanding their importance in soil protection, as well as forage production for livestock, is a proper strategy for management, conservation, and development of renewable natural resources, specially vegetation. This investigation was carried out on autecology of Stipagrostis pennata in Yazd province. For this plant, ecological characteristics such as geographic distribution, climatic properties, topography, and soil were studied. Also phenology and root system of the plant were examined. For this purpose , three study sites of Mansoorieh (in Tabas area), Masjed-e-shokr (beside Yazd-Tabas high way), and Bafgh were determined. The results showed that Stipagrostis pennata is a psammophyte plant with standing stems and branches. This plant grows in low-height sand dunes and sandy hills. Elevation range for areas in which this plant grows is 700-1600 meters above sea level. Measure of soil acidity (pH) is 8.25-8.53 and electrical conductivity (EC) is 0.48 to 1.2 ds. This species starts its vegetative growth at the end of February and flowers in early May. Its seeds ripen in mid June. During summer and autumn, the plant is in dormancy stage. Due to high aerial organs, Stipagrostis pennata has a good resistance against sandy storms and winds. So it is highly recommended for mobile sand dune stabilization and control of soil erosion in desert areas. It also produces a fairly good amount of forage for livestock and wildlife.
کلیدواژهها [English]
Autecology, Stipagrostis pennata, phenology, Yazd province