1کارشناس ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
2دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
3استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند
چکیده
در این تحقیق رابطه بین تنوع گونهای و عوامل محیطی مؤثر بر آن در مراتع سرچاهعماری بیرجند بررسی شد. بدین منظور، پس از تیپبندی پوشش گیاهی به روش فیزیونومی نمونهبرداری از پوشش گیاهی و عوامل محیطی در منطقه معرف هر تیپ گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام گردید. اندازه پلاتهای نمونهبرداری به روش سطح حداقل و تعداد پلات به روش آماری تعیین شد. سپس در منطقه معرف هر تیپ گیاهی 3 ترانسکت 300 متری مستقر و در طول هر ترانسکت 15 پلات به فواصل 20 متر قرار داده شد. نمونهبرداری از پوشش گیاهی در کلیه پلاتها و نمونهبرداری از خاک در پلات ابتدا و انتهایی هر ترانسکت و از دو عمق 30-0 و 80-30 سانتیمتر انجام شد. در هر پلات فهرست گیاهان موجود و درصد تاجپوشش ثبت شد. از خصوصیات خاک درصد سنگریزه، رس، سیلت، شن، رطوبتاشباع، اسیدیته، آهک، مادهآلی، گچ، هدایتالکتریکی و املاح محلول (سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم) و همچنین از خصوصیات توپوگرافی (شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا) اندازهگیری شد. تنوع گونهای با شمارش کل گونهها در هرتیپ بهعنوان غنای گونهای و شاخصهای سیمپسون و شانون-وینر بهعنوان شاخصهای ناهمگنی گونهای و همچنین شاخصهای سیمپسون، کامارگو و اسمیت- ویلسون بهعنوان شاخصهای همگنی گونهای محاسبه گردید. برای تعیین مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تغییرات تنوع گونهای از تجزیه به مؤلفههای اصلی استفاده شد. البته نتایج نشان داد که هدایتالکتریکی، مقدار گچ، ماده آلی، شیب و درصد شن بیشترین تأثیر را بر تنوع گونهای منطقه مورد مطالعه دارد.
Relationship between species diversity and environmental factors in
Sarchah Amari ranglands of Birjand
نویسندگان [English]
Reza Yari1؛ Hosean Azarnivand2؛ Mahammad ali Zare Chahouki2؛ Jalil Farzadmehr3
چکیده [English]
In this study, the relationship between species diversity and environmental factors in the pastures in the Sarchah Amari ranglands of Birjand was investigate. For this purpose, after classification of vegetation types through physiognomy method, sampling from vegetation and environmental factors were accomplished in the key area of each vegetation type by random-systematic sampling. Plot size and the number of plots were respectively determined by minimal area and statistical methods. Afterward, in the key area of each vegetation type, three 300 m transects were established and 15 plots with 20 m intervals were located along each transect. Sampling of vegetation was carried out in all plots while soil samples were taken at the beginning and end of each transect from two depths of 0-30 and 30-80 cm. The list of plant species and canopy cover percentage were recorded in each plot. Percentage of soil gravel, clay, silt, sand, moisture saturation, pH, lime, organic matter, gypsum, electrical conductivity and soluble salts (sodium, potassium, chloride and magnesium) and topographic features (slope, aspect and altitude) were measured. For data analysis, species richness and evenness were calculated using different diversity indices (Simpson and Shannon -Wiener index of heterogeneity, Kamargov and Smith- Wilson as the homogeneity index). To determine the most important factors influencing variations of species diversity, principal components analysis was used. The results showed that electrical conductivity, gypsum, organic matter, slope, and sand were the most effective factors on diversity in the study area.
کلیدواژهها [English]
species diversity, environmental factors, Principal component analysis, Sarchah Amari rangelands, BIRJAND