کشور ایران با موقعیت جغرافیایی ویژه خود بطور عمده دارای اقلیم خشک و نیمهخشک میباشد، بهطوریکه با میانگین بارش سالانه در حدود 240 میلیمتر که معادل یکچهارم بارش متوسط جهان است یکی از کشورهای خشک محسوب میشود. علاوه بر این، پراکنش نامنظم بارش از نظر مکانی و زمانی نیز باعث بروز مشکلاتی در زمینه منابعطبیعی و کشاورزی شده است و سالانه حجم عظیمی از منابع آب و خاک ما از بین میرود. از زمان پیدایش فعالیتهای کشاورزی تا عصر حاضر تأمین نیازهای انسان متکی به فعالیتهای زراعی بوده است. باتوجه به رشد روزافزون جمعیت کشور و وقوع تحولات اجتماعی و اقتصادی، اراضی بیشتری از حالت مرتع خارج و بصورت زمینهای زراعتی دیم و یا اراضی رهاشده بر روی سطح شیبدار درآمدهاند. بنابراین برای جلوگیری از تخریب هرچه بیشتر خاک این مناطق باید تحقیقاتی بر روی اراضی کشاورزی و نحوه بهرهبرداری انجام گیرد. بدین منظور منطقه طالقان بهعنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس نقشههای مختلف منطقه شامل نقشه خاک، تیپهای اراضی و کاربری فعلی اراضی به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. آنگاه با تعیین تیمارهای اصلی، در هر قسمت از منطقه و اراضی کشاورزی منطقه، نمونهبرداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در دو گروه فاکتورهای اصلاح خاک شامل ازت، فسفر، پتاسیم، هوموس و آهک و فاکتورهای تخریب خاک شامل اسیدیته، نسبت جذب سدیم و شوری در دو عمق 10-0 و10< سانتیمتر اندازهگیری شدند. مطالعه فاکتورها در قالب طرح پلاتهای خردشده انجام شد. مطالعات نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنیداری وجود دارد. همچنین بررسی فاکتورهای اصلاحی و تخریبی خاک نشان داد که اراضی باغی و مرتعی از شرایط ایدهآلی برخوردار هستند و تیمار اراضی آبی تککشتی باعث کاهش عملکرد محصولات میشوند؛ بنابراین نامطلوبترین تیمار میباشد.
The role of agriculture in chemical soil degradation of Taleghan
Sohrabi, T.1*and Zehtabian, Gh.2
نویسندگان [English]
Tayebeh Sohrabi1؛ GHolamreza Zehtabian2
چکیده [English]
Iran with its special geographical position mainly has an arid and semi-arid climate. The average annual rainfall in Iran is about 240 mm equivalent to one-fourth of the world average rainfall. In addition, irregular spatial and temporal distribution of rainfall has caused problems in natural resources and agriculture and annually huge amount of our water and soil resources are degraded. Since the advent of the farming activities until the present, human needs have been based upon farming activities. Considering the growing population and the social and economic developments, most of rangelands have been subject to rainfed cultivation. Therefore, to prevent further degradation of soil in these regions research should be conducted on agricultural lands and the exploitation methods. For this reason, Taleghan was selected as the study area. Map of the area, including soil maps, land types and the current land use were produced by GIS. After determining the main treatments, soil samples were taken in every part of the area and in agricultural area and soil factors were measured within two groups of soil improvement factors including nitrogen, phosphorus, potassium, humus and lime and soil degradation factors including acidity, sodium adsorption ratio (SAR) and salinity in two depths of 0-10 and >10 cm. These factors were studied in a split-plot design. The results showed significant differences among treatments. According to the results of soil improvement and degradation factors, orchards and rangelands are in an ideal condition and monoculture treatment decreases the performance of the products.
کلیدواژهها [English]
Land degradation, desertification, Agricultural process, split-plot design, taleghan