این پژوهش با هدف ارزیابی اثرات ریزوسفر سورگوم بر روی قابل استفاده با چهار عصارهگیر انفرادی در ریشهدان اجرا شد.دو نمونه خاک با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نسبتا مشابه و از دو منطقه، نمونه اول از منطقه بدون آلودگی و نمونه دوم ازمجاورت کارخانه کنسانتره روی و سرب تهیه شد.در هر نمونه خاک سه سطح غلظتی روی ( mg kg-1250، 375 و 500) با توجه به مقدار روی اولیه موجود در خاک اعمال گردید. فضای داخلی ریشهدان با صفحات توری نایلونی (40 مش) به سه منطقه 1S (منطقه ریزوسفری)، 2S (مجاور به ریزوسفر) و 3S(فواصل دورتر از ریزوسفر) جداسازی شدند و گیاه سورگوم در منطقه 1S کاشته شد. اثر فعالیت ریشه گیاه بر اشکال زیست فراهم روی شامل قابل عصارهگیری با آب مقطر، نیترات کلسیم وDTPA معنیدار بود. مقدار روی به شکلهای (قابل عصاره گیری با DTPA، نیترات کلسیم، آب مقطر) در ریزوسفر (1S) خاک غیرآلوده به ترتیب 6/8%، 100% و 130% بیش از توده خاک در سه هفته ابتدایی بود. اگرچه روی قابل استخراج با HNO3 در این ناحیه تفاوتی با توده خاک نداشت اما در زمان هفت هفته به طور معنیداری به میزان 10% کاهش یافت. این امر نشان دهنده اثرگذاری فعالیت ریشه سورگوم بر اشکال غیر زیست فراهمتر [S1] در فواصل زمانی بیشتر (هفت نسبت به سه هفته) میباشد. افزایش زیستفراهمی روی در زمان سه هفته در خاک غیرآلوده به طور معنی داری (01/0>p) موجب جذب بیشتر آن توسط گیاه تا 30% شده است. نتایج نشان داد که غلظت و جذب روی در سورگوم با روی عصارهگیری شده توسط اسید نیتریک در خاک ریزوسفری همبستگی معنیداری (01/0>p) داشت. بنابراین، روش عصارهگیری اسید نیتریک میتواند برآوردی مناسب از روی قابل استفاده سورگوم در شرایط افزایش سطوح غلظتیآن باشد.
Assessment of Zinc Bioavailability in the Rhizosphere of Sorghum bicolor (L.) Moench
نویسندگان [English]
H. Mirseyed Hosseini1؛ S. Bagheri Novair2
1Associate Professor, Tehran University
2M.Sc. student of Tehran University
چکیده [English]
This study was carried out in rhizobox, with the aim of evaluating the effects of sorghum rhizosphere on changes in available zinc using 4 single-extractants. Two soil samples with relatively similar physical and chemical properties were used from two areas, one from a non-polluted area and the other from the vicinity of the zinc and lead concentrate factory. In both soil samples, zinc contents were raised to three levels (250, 375, and 500 mg kg-1soil) according to their initial Zn content. Inside space of the rhizoboxes were sectioned into 3 separate compartments using nylon filters (40 mesh) including S1 (rhizosphere area), S2 (the adjacent area influenced by plant roots), and S3 (away from the rhizosphere) and sorghum seeds were planted in the S1 area. The effects of plant root activity on zinc bioavailable forms including distilled water extractable, calcium nitrate, and DTPA were significant. The amount of zinc in the forms of DTPA extractable, calcium nitrate and distilled water extractable in the rhizosphere (S1) of non-polluted soil was more than the bulk soil by 8.6%, 100%, and 130%, respectively, at three weeks. Although HNO3 extractable zinc in this zone was not different than bulk soil, it decreased significantly about 10% in the seventh week. This shows the influence of sorghum root activity on less bioavailable [S1] form of zinc at longer time interval (seven vs. three weeks). Increase of the bioavailability (p<0.01) in the third week resulted in significantly more absorption (30%) by the plant in non-polluted soil. The results showed that plant concentration and uptake of zinc by sorghum had significant correlation with nitric acid extractable zinc in rhizosphere soil )p<0.01). Therefore, the nitric acid method can be used as an appropriate assessment method of bioavailable zinc for sorghum with regard to increasing levels in soil.