1دانشجوی دکترای اکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
2- استادیار، دانشکده کشاورزی، منابع طبیعی، محیطزیست دانشگاه فردوسی مشهد
3استادیار، دانشکده کشاورزی، منابع طبیعی، محیطزیست دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
مسافت پراکنش بذرها از پایهی مادری یکی از جنبههای اساسی در چرخه زندگی گیاه است و بر روی اکولوژی، تکامل و بقاء گیاه اثر قابلتوجهی دارد. البته انواع روشهای پراکنش بذرها در گونههای مختلف، معمولاً با توجه به خصوصیات مورفولوژیک میوهها و بذرها قابل تشخیص میباشد. از این رو، یک بررسی آزمایشگاهی در سال 1387 روی بذر 24 گونه مرتعی استان خراسان شمالی انجام شد. بذرها با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت mm 01/0 اندازهگیری شد و بعد شکل بذرها توسط بینیکولار بررسی و سپس بهصورت دستی در مقیاس30 تا 80 برابر طراحی گردید. بذرها با توجه به شکل ظاهری و خصوصیات مورفولوژیک آنها، در پنج گروه پراکنش با نام گروههای حاوی ساختارهای تغذیهای (مانند Artemisia seiberi)، دارای ساختار پراکنش بالنمانند (مانند Agropyron trichophorum)، دارای زوائد بلند (مانند Salsola arbusculaformis)، بدون زائده (مانند Stachys inflataو Iris songarica) و سایر گونهها (مانند Kochia prostrate) طبقهبندی شدند. نتایج بررسیها نشانداد که رایجترین اندام پراکنش بذرهای مورد مطالعه، نوعی از اندام پراکنش بود که امکان جابجایی و انتقال بذرها توسط باد را ایجاد مینمود (شامل 9 گونه). بنابراین بذرهای دارای این اندام پراکنش در گروه بالنمانند قرار دادهشدند. پس از آن، گونههایی بودند که در گروه دارای زائده بلند قرار گرفتند و سایر گروههای پراکنش در اولویتهای بعدی این دو گروه قرار گرفتند. بهطورکلی میتوان چنین نتیجهگیری نمود که در منطقهی استان خراسان شمالی، اندام پراکنش بالنمانند مناسبترین سیستم پراکنش را برای بذرهای مرتعی مورد مطالعه فراهم آوردهاست
Morphologic evaluation of some Northern Khorasan rangeland species seeds
from the point of view of seed dispersal
نویسندگان [English]
Sepedeh Anvarkhah1؛ Mohammad Khaje hoseini2؛ Mohammad Jangju3
چکیده [English]
Seed dispersal distances of mother plant is a basic aspect in plant life history, and have great effects on plant ecology, evolution and conservation. Seed dispersal modes of species can often be recognized by morphological characteristics of fruits and seeds. A laboratory experiment was conducted on seeds of 24 Northern Khorasan rangeland species during 2008. The size of seeds was measured by digital caliper with a precision of .0.01 mm (operating instruction in resolution 0.01 mm), and the seeds' shape were observed by binocular and drown by hand in scale of 30-80 times. Seeds were categorized in five categories based on their shapes and morphological traits namely, Nutrient Containing Structure (i.e. Artemisia seiber), Balloon Structure (i.e. Agropyron trichophorum),Elongated Appendages (ie. Salsola arbusculaformis), No Appendages (i.e. Stachys inflate and Iris songarica) and other Specializations (i.e. Kochia prostrate). According to the results, balloon structure category was identified as the most common seed dispersal mode in the zone of Northern Khorasan (with 9 species) which let the wind disperses the seeds easily. The elongated appendages category was placed in the next group and other categories owned third place. It can be concluded that balloon structure has provided the most suitable dispersal system for the seeds studied in Northern Khorasan rangeland
کلیدواژهها [English]
seed dispersal, seed morphology, dispersal organs, rangeland species