3کارشناس ارشد پژوهشکده تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
4مربی گروه عمران، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده
طی دهههای گذشته، بررسی عوامل موثر بر رسوبدهی حوزه آبخیز رودخانهها، در مطالعات آبخیزداری مورد توجه قرار گرفته است. دادههای بار رسوبی رودخانهها، علیرغم کمبود تعداد و طول دوره آماری، میتواند در تحلیل رسوبدهی استفاده شود. در این تحقیق، 20 زیرحوضه واقع در منطقه جنوب غرب کشور، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیائی(GIS) و پردازش تصاویر ماهوارهای، 48 متغیر فیزیوگرافی، اقلیمی، زمینشناسی و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) استخراج شد. بررسی عواملی چون انحنای دامنه و شاخص پوشش گیاهی تصاویر ماهوارهای برای اولین بار در تعیین عوامل موثر بر رسوبدهی حوزههای آبخیز مورد توجه قرار گرفته است. با انجام تجزیه و تحلیل عاملی، چهار عامل مساحت حوضه، درصد مساحت تحدب حوضه، درصد مساحت اراضی شمالغربی و درصد مساحت مجموع اراضی جنگلی، کشاورزی با مراتع خوب (NDVI بیش تر از 0.4) به عنوان عوامل موثر شناسائی شد. در تعیین مناطق همگن، از روش تجزیه خوشهای به همراه تجزیه و تحلیل متمایزکننده استفاده شد که منجر به شناسائی دو گروه همگن شد. نتایج نشان داد که عوامل مساحت حوضه، درصد مساحت تحدب حوضه و درصد اراضی شمال غربی، بهترتیب مهمترین عوامل متمایزکننده گروهها و موثرترین عوامل بر رسوبدهی در منطقه موردنظر هستند.
1Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran
2MSc, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran
3MSc, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran
4Scientific Board, Department of Civil Engineering, Roud Hen Unit, Azad Islamic University, Iran
چکیده [English]
Study of effective factors on sediment load of river basins has attracted more attention in watershed management. In spite of the short record length, sediment load measured in stations can be used in such studies. In this study, 20 sub-basins with measured sediment data was identified and some 48 physiographic, climatic, geologic, and vegetation index factors were extracted for the sub-basins using GIS. Surface curvature and satellite image-based vegetation indices were considered for the first time. Based on factor analysis, four factors namely total area, percent of convex area, percent area with northwest aspect and percent area with NDVI>0.4 were the main factors. Cluster analysis was applied to delineate homogeneous regions, which led to two regions. The results indicated that the factors mentioned above are the most influential factors on sediment load.