1دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
2استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
3استادیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه شاهرود
چکیده
وجود سیلابهای استثنایی بزرگ که در دوره آماربرداری منظم و سیستماتیک در ایستگاههای آبسنجی مشاهده میشوند، باعث دشواریهایی در اجرای روش کلاسیک تحلیل فراوانی سیلاب میشوند. در این پژوهش در ابتدا شناسایی سیلابهای استثنایی بهوسیله یکی از آزمونهای متداول تعیین مقادیر پرت نظیر دیکسون، گرابز و گرابز-بک در ایستگاههای منطقه مورد مطالعه (حوزه آبخیز سد گلستان) صورت گرفت. بهمنظور تعیین تابع توزیع احتمال و تعیین تاثیر کاربرد مستقیم این سیلابها در نتایج تحلیل فراوانی سیلاب، تحلیلی با سری کامل و سپس با حذف آنها انجام شد. در این مرحله، ۱۵ تابع توزیع احتمالاتی مختلف بهکار گرفته شد و برآورد عوامل در دو حالت اریب و نااریب، به سه روش گشتاورها، بیشینه درستنمایی و گشتاورهای وزنی انجام شد. با توجه به نتایج آزمونهای خوبی برازش مربع کای و کلموگروف-اسمیرنوف و محاسبه شاخصهای خطا، توزیع لوگ پیرسون تیپ سه بهعنوان توزیع برتر در سری کامل و پس از حذف مقادیر سیلهای استثنایی انتخاب شد. نتایج تحلیل فراوانی سیلاب در این مرحله نشان داد که هر چند حذف مقادیر سیلابهای استثنایی باعث تغییر نوع توزیع احتمالاتی نشد، لیکن در نتایج برآورد سیلاب بسیار تاثیرگذار است. در مرحله بعد، بهمنظور تلفیق سیلابهای استثنایی با بقیه دادههای مشاهداتی، روش کمیته منابع آب ایالات متحده بهکار گرفته شد. دوره تاریخی سیلابهای استثنایی بهوسیله تحلیل حساسیت در ایستگاههای تنگراه، تمر و گالیکش بهترتیب برابر ۳۰۰، ۶۰ و ۸۰ سال محاسبه شد. با اعمال دوره تاریخی محاسبه شده، مقادیر سیلاب در دوره برگشتهای مختلف برآورد شد. بر این اساس، بهطور مثال میزان دبی در دوره برگشت ۱۰۰۰ ساله در ایستگاههای مذکور بهترتیب از رقمهای ۱۴۹۴۶، ۱۶۳۹ و ۲۶۳۵ مترمکعب بر ثانیه (در سری کامل عادی) به مقدار ۱۴۳۴، ۱۴۲۳ و ۱۲۹۶ (در سری کامل، پس از اصلاح عوامل تابع توزیع احتمال) کاهش یافت. بنابراین، کاربرد روش مورد استفاده این پژوهش، در کاهش هزینههای ساخت سازههای هیدرولیکی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
1PhD Student, Sciences and Researches Unit, Islamic Azad University, Iran
2Professor, Sciences and Researches Unit, Islamic Azad University, Iran
3Assistant Professor, Faculty of Civil Engineering, Shahrood University of Technology, Iran
چکیده [English]
In present research, the exceptional floods of study area at Golestan Dam watershed were identified using one of the standard tests of identifying outlier values, e.g. Dixon, Grubbs and Grubbs and Beck.In order to determine the probability distribution function and the effect of direct application of the floods in flood frequency analysis, two sets of analysis were performed one with the whole data series and the other with deleting the outliers. At this stage, 15 different probability distribution functions were applied with biased and unbiased estimates of the parameters using three estimation methods namely method of moments, maximum likelihood and Probability Weighted Moments methods. According to Kolmogorov-Smirnov and Chi-square goodness-of-fit tests and index error calculation, the log Pearson Type III distribution was determined as the best distribution for both complete data series and data without exceptional floods. Results of the Flood frequency analysis at this stage showed that the probability distribution did not change after removing the exceptional floods, but was highly influential in the magnitude of design flood.In the next step, the method of Water Resources Committee of the United States was used to combine the exceptional floods with other observational data. Using the sensitivity analysis, the historical period for exceptional floods at Tangrah, Tamer and Galikesh stations were calculated to be 300, 60 and 80 years, respectively. The derived historical period were considered in calculation of the flood values for different return periods. For example, 1000-year design flood for the complete data series were calculated to be 14946, 1639 and 2635 cms for the aformentioned stations respectively and reduced to 1434, 1423 and 1296 for the complete data series with modification of the parameters for the probability distribution functions. Therefore, the technique used in this study effectively reduced the cost of the designed hydraulic structures.