حامد رضائی1، حسن نظریان2، سمیه تازهکام3، عیناله سیفی1 1. کارشناسان مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، کرج 2. عضو هیئت علمی مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره)،کرج 3. دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر- انجمن زنبورعسل ایران
چکیده: پارک ملی خجیر با مساحت 9380 هکتار در ارتفاع 1547 متری از سطح دریا قرار دارد. تمام این ناحیه به غیر از بخش شمال شرقی آن تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارد. عدم شناخت کافی زنبورداران از گونههای گیاهی مورد استفاده زنبورعسل و نحوه استفاده زنبور از آنها موجب کاهش بهرهوری از آنها شده است. در همین راستا در این تحقیق گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در منطقه خجیر مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور از پس از بررسی مناطق و تعیین جایگاههای مناسب از لحاظ پوشش گیاهی، در زمانهای مناسب به منطقه مورد نظر( اطراف مرکز تحقیقات استان تهران) مراجعه کرده و گیاهان مورد استفاده زنبورعسل با روش مشاهده مستقیم تا شعاع 3-5 کیلومتری ازاطراف کندوهای زنبورعسل درجهات مختلف، جمع آوری گردید. گیاهان نمونهبرداری شده به هرباریوم مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور برای شناسایی انتقال داده شد. نتایج نشان داد که 22 تیره گیاهی شامل 71 گونه در حوضه مورد مطالعه وجود دارد. تیرههای مرکبان[1] با 15 گونه (%21) بیشترین درصد گونهها را به خود اختصاص داده و بعد از آن تیره بقولات[2] با 13 گونه (%18)، نعنائیان[3] با 9 گونه (%13)، گلسرخیان[4] با 9 گونه (13%) و سایر تیرهها با 25 گونه (%35) در مراحل بعدی قرار گرفتند. در این مطالعه، گونههای گیاهی از نظر نوع بهرهبرداری زنبورعسل از آنها، به سه دسته شهدزا (20%)، گردهزا (32% ) و شهدزا و گردهزا (48% )طبقهبندی شدند
Recognition the plants used by honeybee in Jajrood Watershed, Tehran Province
چکیده [English]
Rezaee, H1., H. Nazarian2.,S. Tazehkam3., E. Seifi1. 1- Animal Science Institute of Iran 2- Scientific member of Higher Education Center of Imam Khomeini, Karaj, Jihad Agriculture Ministry 3- M.Sُُc student of Islamic Azad university (Ghaemshahr branch)- Apicultural Society of Iran Khojir National Park with 9380ha space is situated in 35° north latitude and 51° east longitude and 1547m altitude from sea. The highest altitude from the sea is 2600m and the lowest of it is 1450m. Whole the area except its north east part is under protection the environment government. Unknowing the new scientific methods and the attractive plants for honeybee and kinds of using for it, is caused many difficult for the beekeepers. Thus, for solving these problems, at first the plants of the region were recognized. For this purpose the plants which had been distributed in Jajrood Watershed, the area of Researches Center of Tehran Province and around the beehives of Animal Sciences Research Institute of Iran, were collected and transported to Herbarium of the institute for recognizing. Results showed that 22 Family include 71 species are existed in the region. The most important family is Compositae with 15 species (21%) and after it the important families are orderly consist of Leguminosae with 13 species (18%), Labiatae with 9 species (13%), Rosaceae with 9 species (13%) and the other families with 25 species (35%) are in further steps. In this study plant species in point of using for honeybee were categorized to 3 groups inclusive nectar plants (20%), pollen plants (32%) and nectar-pollen plants (48%).
مراجع
فهرست منابع:
اسدی، ن.، غ. طهماسبی، ح. نظریان و م. رنجبر. 1374. شناسایی و معرفی تعدادی از گیاهان شهدزا و گردهزای مورد استفاده زنبورعسل در استان مرکزی. دومین سمینار پژوهشی زنبورعسل کشور، موسسه تحقیقات دامپروری کشور. کرج. 51-52.
افضلی،م.، غ. طهماسبی، ح. نظریان، ه. رفیعی. 1376. شناسایی گیاهان شهدزا و گردهزای مورد استفاده زنبورعسل در استان گیلان. سومین سمینار پژوهشی زنبورعسل کشور، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. تبریز. 36-35.
اکبرزاده، م. و ش. رزاقی کمرودی. 1379. شناسایی گیاهان مورد استفاده زنبورعسل و تهیه تقویم زنبورداری در مراتع ییلاقی "واز" مازندران. چهارمین سمینار پژوهشی زنبورعسل کشور، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. کرج. 32-31.
ایلامی، ب.، ع.ا. احمدی، ع.ح. کریمی و م.ق. اوجی.1374. مطالعه عملکرد کلنی های زنبورعسل (mellifera L. Apis) در جنگل های اکالیپتوس استان فارس (ایستگاه کوثر). دومین سمینار پژوهشی زنبورعسل کشور، موسسه تحقیقات دامپروری کشور. کرج. 48-46.
سیفی، ع، ح. نظریان و ح. رضائی. 1389. شناسایی و بررسی گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در منطقه دولتآباد رزن (استان همدان). پروژه کارشناسی دوره لیسانس. مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره). 29 صص
صباغی، ش.، ح. نظریان، م. اکبرزاده و غ. طهماسبی. 1379. بررسی دوره گل دهی و جذّابیت گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در حوضه های آبخیز تارو بار دماوند. چهارمین سمینار پژوهشی زنبورعسل کشور، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. کرج.34-33.
عبادی،ر. و احمدی، ع.ا.، 1385. پرورش زنبورعسل، انتشارات راه نجات اصفهان، 572ص.
فقیه، ا. ر. 1379. شناسایی و بررسی گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در مناطق خوانسار و فریدن استان اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد. مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره). تهران: 213 صص.
قلیچ نیا، ح. 1376. شناسایی و بررسی گونه های گیاهی شهدزا در مراتع ییلاقی استان مازندران. سومین سمینار پژوهشی زنبورعسل کشور. موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. تبریز.37.
قهرمان،1. 1361 – 1387 . فلور رنگی ایران. جلدهای 1 تا 29. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
کریمی،ن. ح. نظریان.، ع. جعفری، ب. ایلامی و ا. حاتمی. 1383. شناسایی گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در استان فارس. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. موسسه تحقیقات علوم دامی کشور. کرج: 67 صص
مبین،ص. رستنیهای ایران. جلدهای 1 تا 4. دانشگاه تهران.
محمدی، ج. 1372. دوستان عسل ساز و نقش آنها در گرده افشانی محصولات باغی و زراعی.(ترجمه و گردآوری). انتشارات دانشگاه زنجان. زنجان:88 صص.
مصدق، م. 1367. منابع شهد و گرده در دشت خوزستان. مجله علمی کشاورزی، شماره 12: 76-62.
نظریان، ح.، م. صانعی شریعت پناهی، غ. طهماسبی، ر. تقوی زاد و ا. زارع ده آبادی. 1376. شناسایی و بررسی گیاهان مورد استفاده زنبورعسل در استان تهران. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور. کرج: 70.
Carreck, N.L., I.H. Williams and D.J. Little. 1997. The movement of honeybee colonies for crop pollination and honey production by beekeepers in Great Britain. Bee World. 78(2): 67-77.
Rechinger. Karl Hinz, Flora Iranica. No. 1-174.Academich Druck, Graz,Austria.
Szklanowska, K. and J. Wieniarska. 1993. The effect on yield by the bees visit on raspberry flowers (Rubus idaeus L.) the successive ramifications in inflorescence. J. Apic. Res. 352: 231-235.