1دانشجوی دکترای جنگلداری، دانشگاه تربیت مدرس و عضو پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی شاخه شرق و شمالشرق کشور، مشهد
2نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، گروه جنگلداری دانشگاه تربیت مدرس، نور، پست الکترونیک: Akbarim@modares.ac.ir
3دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد
4استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی،
چکیده
گیاه قرهقات (Ribes khorasanicum Saghafi & Assadi) یک گونه گیاهی با ارزش متعلق به تیره انگورک فرنگی (Grossulariaceae) و بهفرم درختچهای است که موارد استفاده مختلفی ازجمله استفاده دارویی دارد. تکثیر آن در طبیعت بهطور عمده از طریق رویشی و بهکمک جوانههای موجود در ریزوم است. یکی از روشهای حفظ و توسعه این گونه با ارزش، تکثیر آن از طریق کشت بافت است. بهاینمنظور جوانههای جانبی و انتهایی شاخههای تهیه شده از رویشگاههای طبیعی آن در کوههای هزارمسجد بهعنوان ریزنمونه استفاده شد. روشهای مختلف ضدعفونی مورد بررسی قرار گرفت و ریزنمونههای ضدعفونی شده در بسترهای MS، DKW و QL با غلظتهای مختلف هورمونهای BAP و IBA برای بررسی جوانهزنی ریزنمونهها مورد آزمایش قرار گرفت. بهمنظور بررسی پرآوری از بستر MS همراه با غلظتهای مختلف BAP و IBA استفاده شد. همچنین از بستر MS با غلظتهای مختلف IBA و BAP برای بررسی ریشهزایی استفاده شد. نتایج نشان داد که بستر MS مناسبترین بستر برای جوانهزنی ریزنمونهها بود و غلظت 1 میلیگرم در لیتر از هورمون BAP برای تکثیر ریزنمونهها مناسبتر بود. بستر MS همراه با 5/0 یا 2 میلیگرم در لیتر IBA برای القاء ریشهزایی مطلوبتر بود. پس از اینکه ریشه ریزنمونهها بهخوبی توسعه یافت و گیاهچهها از کیفیت مطلوب برخوردار شدند اقدام به سازگار کردن آنها با محیط خارج از شیشه شد. بهطوریکه گیاهچهها بهتدریج با موفقیت با محیط بیرون سازگار شدند.
Micropropagation of Ribes khorasanicum species by tissue culture
نویسندگان [English]
hadi daroudi1؛ moslem akbarniya2؛ seyed mohsen hosseini3؛ mohammad hajiyan shahri4
چکیده [English]
Ribes khorasanicum is one of the most invaluable shrub plants belonging to the Grossulariaceae family which has wide use such as medicinal applications. Natural reproduction of the species is mainly through vegetative propagation via rhizomes. High palatability, grazing, restricted ecological range, high ecological demands, and its sexual reproduction difficulties exposed the species to the extinction. Tissue culture techniques are the modern approaches to maintain and develop the valuable plant species. Axillary and apical buds of branches obtained from several endemic plants in Hezarmasjed mountains were used as initial explants. Various treatments for surface sterilization were investigated. Aseptic culture was established on MS, DKW and QL media with deferent concentrations of 6-benzylaminopurine (BAP) and indole-3-butyric acid (IBA). MS media with BAP and IBA were used for multiplication phase, whereas, MS medium with different concentration of IBA and BAP were used for rooting phase. Results showed that MS medium was the best medium for establishment of explants and 1mg/L BAP was considered as an optimum concentration for multiplication phase. MS medium with 0.5 or 2 mg/l IBA, was the best one for rooting phase. Well developed root system and high quality rooted plants were acclimatized properly.