فرسایندگی باران یکی از مهمترین عوامل در فرسایش خاک میباشد. این عامل معمولا در قالب شاخصهای فرسایندگی که مبتنی بر خصوصیات بارندگی است، بیان میشود. در این پژوهش پس از احداث 12 کرت رواناب و رسوب در ایستگاه تحقیقات مرتع نیر در استان یزد، مقادیر رواناب و رسوب هر یک از کرتها در 12 واقعه بارش که منجر به ایجاد رواناب و تلفات خاک شده بودند، پایش و اندازهگیری شدند. اطلاعات شدت و مقدار رگبارها نیز با استفاده از باراننگار دیجیتالی واقع در محل ایستگاه، ثبت و مورد استفاده واقع شدند. سپس، با توجه به مرور منابع گسترده در سطح جهان، نهایتاً 61 شاخص فرسایندگی باران شناسایی شدند. پس از استخراج عوامل مورد نیاز، مقادیر هر یک از شاخصهای فرسایندگی باران برای هر یک از رگبارها تعیین شدند. در ادامه جهت تعیین بهترین شاخص فرسایندگی باران، همبستگی بین هر یک از شاخصها و مقادیر تلفات خاک تعیین شد. نتیجه حاکی از آن بود که در منطقه مورد مطالعه شاخصهای فرسایندگی باران بهترتیب RI60 ،RPI302 ،RPI602 ،PI302 ،PI602 با ضرایب همبستگی 0.730، 0.713، 0.703، 0.694 و 0.664، بالاترین مقدار همبستگی را با مقادیر تلفات خاک داشتند. بهطور کلی، در این شرایط اقلیمی، غلبه شاخصهای مبتنی بر شدت بارش که بهصورت حاصلضرب مقدار کل بارش در مربع بیشینه شدتهای 60 و 30 دقیقهای بارش، نسبت به سایر شاخصهای مورد مطالعه مشاهده میشود.
عنوان مقاله [English]
Suitability of different rainfall erosivity indices in cold, dry climate of central Iran, a case study in Nir rangeland research station–Yazd Province
1Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Yazd, Iran
2Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran
3Scientific Board, Faculty of Mollasadra Applied–Science Center, Yazd, Iran
چکیده [English]
Rainfall erosivity is one of the most important factors in determining soil erosion. This factor is usually expressed as erosion indices that are based on rainfall characteristics. In this study, after construction of 12 runoff-sediment plots in Nir Research Station in Yazd province, the amount of runoff and sediment from each plot were monitored and measured for 12 rainfall events. Then, based on a world wide literature review, 61 rainfall erosivity indices were identified. The rainfall erosivity indices were determined for each of the storms with extracting the required parameters. In order to determining suitable rainfall erosivity indices, the correlation between the rainfall erosivity indices and soil loss values were determined. The results showed that PI602, PI302, RPI602, RPI302, RI60 with 0.730, 0.713, 0.703, 0.694 and 0.664 percent had highest correlation with soil loss amount. Generally, in the climatic condition of study area, the indices based on rainfall intensity with total amount of rainfall multiply in the square of 60 and 30 minutes rainfall are better than other indices.