| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 2,784 |
| تعداد مقالات | 31,679 |
| تعداد مشاهده مقاله | 40,110,072 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 17,604,333 |
اثرات عوامل زمین‌شناختی بر شکل‌گیری هندسه رودخانه قزلاوزن سفلی و روند جابه‌جایی در بازه کوهستانی و دشت سیلابی | ||
| مهندسی و مدیریت آبخیز | ||
| مقاله 7، دوره 6، شماره 4، بهمن 1393، صفحه 377-389 اصل مقاله (785.82 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijwmse.2015.100820 | ||
| نویسندگان | ||
| حمیدرضا پیروان* 1؛ علی جعفری‌اردکانی2؛ محسن شریعت‌جعفری3 | ||
| 1دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری | ||
| 2مربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری | ||
| 3استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری | ||
| چکیده | ||
| به‌منظور شناخت عوامل موثر بر مورفولوژی رودخانه قزلاوزن در حدفاصل بین سد استور تا سد منجیل در دو بازه سنگی و دشت سیلابی بازه‌ای به‌طول تقریبی 195 کیلومتر انتخاب و در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی شکل رودخانه، از نقشه‌های توپوگرافی و عکس‌های هوایی با مقیاس 50000:1 سال‌های 1334 و 1371 استفاده شد. پس از ترسیم پلان رودخانه، مشخصات هندسی رودخانه از جمله عرض، طول موج و ارتفاع حلقه‌های مئاندر، ضریب سینوزیته، شعاع و دامنه نوسانات حلقه‌های مئاندر و عوامل هندسی دیگر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که مقادیر میانگین زاویه مرکزی حلقه‌های مئاندر و ضریب سینوزیته تنگ‌دره رودخانه به‌ترتیب 140.55 درجه و 1.46 از بازه دشت سیلابی به‌ترتیب 105.08 درجه و 1.22 بیشتر است، بنابراین رودخانه در بازه کوهستانی پرپیچ و خم‌دارتر است. جابه‌جایی جانبی رودخانه قزلاوزن در بازه دشت سیلابی نیز مطالعه شد که 63.3، 26.6 و 10.1 درصد موارد به‌ترتیب به‌سمت ساحل چپ، راست و به هردو سو در اثر چندشاخگی به‌وقوع پیوسته و لذا جابه‌جایی کلی رودخانه به‌سمت ساحل چپ است که منطبق با جهت فشارش تکتونیکی ناشی از حرکات صفحات تکتونیکی در این ناحیه است. این موضوع اثر تکتونیک را بر الگوی رودخانه حتی در بازه دشت سیلابی به اثبات می‌رساند. تنش برشی هیدرولیکی محاسبه شده رودخانه در بازه سنگی 150 پاسکال است، حال آن‌که مقاومت برشی سنگ‌های آتشفشانی کانال رودخانه در این بازه 150 مگاپاسکال و به‌بیان دیگر یک میلیون برابر است. بنابراین، فرایندهای فرسایش رودخانه‌ای نمی‌تواند تنگ‌دره سنگی این رودخانه را به‌وجود آورده باشد. برای اثبات این موضوع، شیب و جهت شیب درزه‌های کانال سنگی رودخانه در 10 ایستگاه و 439 درزه به‌کمک کمپاس در صحرا برداشت شد. در ضمن خط مرکزی مسیر رودخانه در بازه سنگی از روی نقشه‌های توپوگرافی رسم و در فواصل 250 متری به قطعات مستقیم، تقسیم و زاویه هر قطعه نسبت به شمال جغرافیایی تعیین شد. دیاگرام گل‌سرخی، جهات درزه‌های کانال سنگی رودخانه و جهات مسیر قطعات مستقیم رودخانه، مشابهت زیادی نسبت به هم نشان دادند. این تحقیق نشان داد که رودخانه قزلاوزن در بازه کوهستانی دارای یک طرح اولیه نئوتکتونیکی بوده و مسیر آن در تنگ‌دره، تابع شکاف‌هایی است که از پیش وجود داشته و تنها رودخانه توانسته نسبت به تعمیق و تعریض آن کوشش نماید. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Geological effects on geometry of Ghezel-Ouzan River and lateral shifting trend in mountainous and flood plain basins | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamidreza Peyrowan1؛ Ali Jafari Ardakani2؛ Mohsen Shariat Jafari3 | ||
| 1Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute | ||
| 2Scientific Board, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute | ||
| 3Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute | ||
| چکیده [English] | ||
| Downstream of Ghezel-ouzan River from Ostoor to Sefidrood dams with approximately 195 kilometers length studied in this research. For morphological study, the topographic maps and the aerial photos (1955 and 1992) on a scale of 1: 50000 are used. At the first step, the river plan was drawn in both gorge valley and flood plain basin and then geometrical characteristics such as width, wavelength and amplitude of meanders loops, sinuosity, radius and other factors of the meanders measured in two above-mentioned basins. This research showed that, the mean values of the central angle of meanders and sinuosity coefficient of the gorge river is 140.55 degree and 1.46 respectively. It is more than flood plain reach with 105.08 degree mean central angle and 1.22 sinuosity coefficients. Therefore, the river is more meandering in the mountainous reach. Lateral shifting of Ghezel-Ouzan River in flood plain reach showed that 63.3% and 26.6 % respectively occurred to left and right and 10.1 percent to both sides due to braiding. Lateral shifting of Ghezel-Ouzan River at flood plain reach indicates that lateral shifting of the river, occurred mainly toward the left bank, which is agreed to the direction of the tectonic stresses due to the plate tectonic movements. It proves that tectonic factors affect on river pattern even in the erosional reach. In gorge basin hydraulic bed-shear of the river is quantitatively 150 Pascal, whereas, shearing strength of volcanic rocks in gorge valley lies in the order 150 Mpa., i.e. one million times higher. Therefore, the erosional processes could not have formed the gorge valley. To prove this opinion, dip and direction of rock bank joints of the river in gorge basin recorded at field in 10 stations and about 439 joint surfaces. The centerline of the river channel drawn based on the topographic maps, and then, it changed to the series of broken and straight lines at the intervals of 250 m, and then their directions were determined. The rose diagram of rectifying river segments and rock joints of the gorge canal are similar with together. It shows that the river in mountainous basin had neotectonic predesigned pattern and the river current on the bedrock and only it partly can widening its valley. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,463 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,499 |
||