1استادیار، گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال
2استادیار، گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
3استادیار، گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور
4استادیار، گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
5استاد، گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
چکیده
گیاهان تیره چتریان با داشتن حدود سیصد جنس و سه هزار گونه گیاهی در سطح وسیعی از جهان پراکندهاند. جنس Chaerophyllum متعلق به این تیره در ایران دارای هشت گونه بوده و دو گونه Chaerophyllum khorassanicum(جعفری فرنگی خراسانی) و nivaleChaerophyllum (جعفری فرنگی البرزی)، بومی ایران میباشند. در این تحقیق، ریشه و اندامهای هوایی گیاه جعفری فرنگی کوهستانی از تیره چتریان (Umbelliferae) با نام علمی Chaerophyllum macropodum Boiss.، بهطور جداگانه از مناطق اطراف خلخال نزدیک لنبر، جمعآوری و پس از خشک نمودن آنها در سایه به مدت ده روز، به روش تقطیر با آب در دستگاه کلونجر اسانسگیری شد. اسانس حاصل با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسایی گردید. بازده اسانسها (V/W) برای نمونهها بهترتیب 17/0% برای ریشه و 20/0% برای اندامهای هوایی نسبت به وزن خشک نمونهها، بدست آمد. تعداد10 و 18 ترکیب که بهترتیب 3/96% و 2/99% کل ترکیبهای اسانس ریشه و اندامهای هوایی را نشان میدهند، شناسایی شدند. در میان ترکیبهای اسانسی ریشه، میریستیسین (1/39%)، ترپینولن (0/23%)، ترانس-بتا-اوسیمن (22%) و گاما-ترپینن (4/5%) و در میان ترکیبهای اسانسی اندامهای هوایی، ایی-بتا-اوسیمن (9/24%)، میریستیسین (7/15%)، ترپینولن (2/14%)، فنچیل استات (9/13%)، ترانس-بتا-اوسیمن (3/6%) وسابینن (1/6%) ترکیبهای عمده بودند. مقایسه ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس دو بخش ریشه و اندامهای هوایی گیاه نشان میدهد که ترکیب میریستیسین در اسانس ریشه بیش از دو برابر آن در اندامهای هوایی است.
Comparison of essential oil composition of root and aerial part of Chaerophyllum macropodum L.
نویسندگان [English]
A. Shafaghat1؛ H. Akhlaghi2؛ A.R. Motavalizadeh Kakhky3؛ K. Larijani4؛ A. Rustaiyan5
1Department of Chemistry, Islamic Azad University, Khalkhal Branch, Iran.
2Department of Chemistry, Islamic Azad University, Sabzevar Branch, Iran
3Department of Chemistry, Islamic Azad University, NeyshaburBranch, Iran.
4Department of Chemistry, Science and Research Campus, Islamic Azad University, Tehran, Iran
5Department of Chemistry, Science and Research Campus, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The Umbelliferae family comprising about 300 genera and 3000 species worldwide is also widespread in Iran. The genus Chaerophyllum L. is represented in the flora of Iran by eight species of which two are endemic (Chaerophyllum khorassanicum and Chaerophyllum nivale). In this work, the plant material was collected on 3 July 2005 in Khalkhal area (Ardabil Province) at an altitude of 1950m near Lonbar village, in North–West of Iran. The aerial part and root of plant were air-dried at room temperature for ten days then subjected to hydrodistillation for 3 and 4 hours respectively, using a Clevenger–type apparatus. The analysis of the oils was performed by using GC and GC/MS methods. Eighteen constituents (0.2% V/W) representing 99.2% of the essential oil of aerial part and ten components (96.3%) of the root oil (0.17% V/W) has been identified. The main components of the root oil were myristicin (39.1%), terpinolene (23.0%), E-β-ocimene (21.9%), and γ-terpinene (5.4%). Whereas, the oil of aerial part was characterized by higher amount of E-β-ocimene (24.9%), myristicin (15.7%), terpinolene (14.2%), fenchyl acetate (13.9%), Z-β-ocimene (6.3%) and sabinene (6.1%). The comparison between two sections of plant showed in the root oil, myristicin as a predominated compound over aerial part oil.